ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η ΔΛΚΔΜ, λοιπόν, μέσω μιας πολυσχιδούς προσέγγισης για την ανάπτυξη, αξιοποίηση, ανάδειξη των εξαντλημένων/ ανενεργών εκτάσεων Ορυχείου έχει δημιουργήσει έναν πρότυπο οπωρώνα εντός του εσωτερικού κοιτάσματος του Κεντρικού Πεδίου, έκτασης περίπου 41,3 στρεμμάτων. Η ιδέα της δημιουργίας ενός Οπωρώνα, προσθέτει αξία και αποτελεί βέλτιστη πρακτικής αποκατάστασης Ορυχείων. Η συμπερίληψη οπωροφόρων δέντρων, όπως η μηλιά, η αχλαδιά και η κερασιά, σε αυτήν την καινοτόμο προσέγγιση εξυπηρετεί τον σκοπό της σταθεροποίησης του εδάφους, την πρόληψη της διάβρωσης και της καθίζησής του.

Την απόφαση για την καλλιέργεια οπωροφόρων δέντρων έλαβε ο Τομέας Περιβάλλοντος του Λιγνιτικού Κέντρου Δυτικής Μακεδονίας, αναγνωρίζοντας τον καθοριστικό ρόλο τους στη δέσμευση άνθρακα. Αυτό, με τη σειρά του, συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, καθώς αυτά τα δέντρα απορροφούν και αποθηκεύουν διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Ο οπωρώνας περιλαμβάνει τη φύτευση 7 διαφορετικών ειδών δέντρων σε καθορισμένες εκτάσεις. Οι μηλιές είναι ένα από αυτά τα είδη με 15 διαφορετικές ποικιλίες σε έκταση 14 στρεμμάτων και δύο διαφορετικά συστήματα καλλιέργειάς τους. Οι παρακάτω ποικιλίες 125 δένδρα/στρέμμα- 20 σειρές Χ 70 δένδρα έχουν καλλιεργηθεί με τη μέθοδο της συμβατικής παλμέτας: Red chief, Golden Delicious, Golden Smoothee, Scarlet , Jonagored, Jonagold, Gala, Pink Kiss, Fuji , Galarina, Pijrus Malus. Ενώ για τις υπόλοιπες ποικιλίες (Red chief spur, Fuji kiku , Red chief spur, Red chief sandidge) έχει χρησιμοποιηθεί μονόκλωνο γραμμικό σύστημα με 357 δένδρα/στρέμμα – 4 σειρές Χ 170 δένδρα. Στη συνέχεια έχουν καλλιεργηθεί 2 διαφορετικές ποικιλίες (Nashi pear, Harrow sweet) αχλαδιών 125 δένδρα/στρέμμα - 5 σειρές Χ 70 δένδρα σε έκταση 3 στρεμμάτων με τη μέθοδο της συμβατικής παλμέτας. Επιπρόσθετα υπάρχουν 9 διαφορετικές ποικιλίες κερασιών σε έκταση 8 στρεμμάτων με δύο διαφορετικά συστήματα καλλιεργειών μονόκλωνο γραμμικό σύστημα και ελεύθερο κύπελλο. Με το πρώτο σύστημα έχουν καλλιεργηθεί 166 δένδρα/στρέμμα - 6 σειρές Χ 90 δένδρα ειδών όπως: Grace star , UFO, Black Star, Kordia, Ferrrovia, Regina. Με τη χρήση ελεύθερου κυπέλλου έχουν καλλιεργηθεί 50 δένδρα/ στρέμμα - 8 σειρές Χ 34 δένδρα από τις παρακάτω ποικιλίες: Lapins, Τραγανά, Μπακιρτζέικα, Hardy Giant. Έχουν καλλιεργηθεί ,επίσης, 18 δένδρα/στρέμμα - 3 σειρές Χ 20 δένδρα καρυδιών με τη χρήση ελεύθερου κυπέλλου με 6 διαφορετικές ποικιλίες σε έκταση 6,2 στρεμμάτων (Franquette , Pedro , Meylannaise, Chandler , Fernor, Ronde de Montignac). Τα νεκταρίνια καλλιεργήθηκαν με δύο διαφορετικά συστήματα. Με ελεύθερο κύπελλο καλλιεργήθηκαν 50 δένδρα/στρέμμα - 2 σειρές Χ 34 δένδρα της ποικιλίας «Red Gold/GF677» σε έκταση 3,5 στρεμμάτων ενώ με μονόκλωνο καλλιεργήθηκαν 190 δένδρα /στρέμμα - 2 σειρές Χ 96 δένδρα ίδιας ποικιλίας. Στον οπωρώνα περιλαμβάνονται 8 διαφορετικές ποικιλίες αμπελιού (Syrah, Ξινόμαυρο, Chardonnay, Cabernet, Merlot , Sultanina , Matilde , Vidiano) έκτασης 4,8 στρεμμάτων όπου έχουν καλλιεργηθεί με το σύστημα της συμβατικής παλέτας (267 πρέμνα/στρέμμα - 18 σειρές Χ 67 δένδρα). Οι λωτοί έχουν καλλιεργηθεί με το σύστημα του ελεύθερου κυπέλλου. Σε έκταση 1,5 στρεμμάτων καλλιεργήθηκαν 50 δένδρα/στρέμμα - 2 σειρές Χ 34 δένδρα δύο ποικιλιών λωτών (Vanilla, Hana fuyu) ενώ 50 δένδρα/στρέμμα - 2 σειρές Χ 34 δένδρα της ποικιλίας: Γίγας. Τέλος καλλιεργήθηκαν 50 δένδρα/στρέμμα - 1 σειρά Χ 34 δένδρα τζιτζιφιών της ποικιλίας Lang.

Στην καλλιέργεια του οπωρώνα εφαρμόζονται όλες οι σύγχρονες πρακτικές της γεωπονίας: διενέργεια αναλύσεων εδάφους και ιστών, εφαρμογή σύγχρονων γραμμικών συστημάτων διαμόρφωσης αλλά και νέων μεθόδων-προϊόντων φυτοπροστασίας με στόχο την εφαρμογή του κώδικα της Ορθής Γεωργικής Πρακτικής. Ο κώδικας αυτός αποτελεί ένα πολυδιάστατο δυναμικό σύστημα σύγχρονης γεωργικής πρακτικής που στοχεύει, μέσα από την σχολαστική καταγραφή και τον έλεγχο όλων των εισροών και εκροών στη αγροτική εκμετάλλευση, στην ισόρροπη ανάπτυξη μιας οικονομικής και κερδοφόρας παραγωγής με σεβασμό στο περιβάλλον και την ασφάλεια τόσο του παραγωγού όσο και του τελικού καταναλωτή.

Στον οπωρώνα υπάρχει αγροτικός μετεωρολογικός σταθμός με εγκατεστημένα μοντέλα πρόγνωσης ασθενειών τα οποία συμβάλουν στην αποτελεσματικότερη και ορθολογικότερη χρήση την φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Στα παραγόμενα προϊόντα διενεργούνται ετήσιες αναλύσεις, σε διαπιστευμένα εργαστήρια, υπερβάσης των ορίων των βαρέων μετάλλων όπως αυτά ορίζονται από τον κανονισμό (ΕΕ) 1881/2006 και την τροποποίηση του 2015/1005. Απώτερος σκοπός του προγράμματος καλλιέργειας του οπωρώνα είναι η παρακολούθηση της προσαρμοστικότητας των διαφόρων δενδροκομικών ειδών στα εδάφη που σχηματίζονται από την τυχαία εναπόθεση των υλικών που παράγονται από την λειτουργία των ορυχείων.

Από την μέχρι τώρα καλλιέργεια προέκυψαν τα παρακάτω συμπεράσματα: Η απόδοση των περισσότερων ειδών κρίνεται ικανοποιητική λαμβάνοντας ότι το υπόστρωμα ανάπτυξης των δένδρων δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως έδαφος με την αυστηρή εδαφολογική έννοια διότι στα υλικά αυτά δεν έχει επίδραση ο παράγοντας της εδαφογένεσης μέσω των κλιματικών αλλαγών, της βλάστησης και του τοπογραφικού ανάγλυφου. Η απόδοση αυτή κυμαίνεται περίπου στο 60% της απόδοσης των κανονικών οπωρώνων. Τα παρακάτω είδη και ποικιλίες έχουν προσαρμοστεί και αναπτυχθεί καλύτερα :

• Από το Αμπέλι οι ποικιλίες Cabernet Sauvignon και Ξινόμαυρο

• Από τις Καρυδιές η ποικιλία Franquette

• Από τις Κερασιές όλες οι ποικιλίες, ίσως λίγο περισσότερο οι αυτογόνιμες

• Από τις Μηλιές όλες έκτος των ποικιλιών Gala και Scarlet

• Από τις Αχλαδιές όλες οι ποικιλίες εκτος ποικιλιών Nashi και Harrow Sweet στις οποίες όμως διαπιστώθηκε ανθεκτικότητα στην ασθένεια του βακτήριού καψίματος.

Συνοψίζοντας, είναι φανερό ότι το θέμα της αποκατάστασης των εδαφών και της βελτιστοποίησης της ποιότητας του περιβάλλοντος με την καλλιέργεια ενός πρότυπου Οπωρώνα έκτασης 41 στρεμμάτων αντιμετωπίζεται με εξαιρετική σοβαρότητα και περιβαλλοντική συνείδηση από τον Κλάδο Περιβάλλοντος & Χρήσεων Γης της Διεύθυνσης του Λιγνιτικού́ Κέντρου Δυτικής Μακεδονίας με δεδομένο το ότι «η φύση είναι η σανίδα σωτηρίας μας».