Η μακροοικονομική και κοινωνικοοικονομική επίδραση του προγράμματος αξιοποίησης της περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου
ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΕ ΑΠΟ:
ΤΑΜΕΙΟ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ
Το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) ιδρύθηκε το 2011 με τον ν. 3986/2011 (ΦΕΚ 152 Α’/01.07.2011) με αρχικό σκοπό την ανάπτυξη και αξιοποίηση περιουσιακών στοιχείων του Ελληνικού Δημοσίου, καθώς και περιουσιακών στοιχείων Ν.Π.Δ.Δ. ή των δημοσίων επιχειρήσεων των οποίων το Μετοχικό Κεφάλαιο ανήκει εξ ολοκλήρου, άμεσα ή έμμεσα, στο Δημόσιο ή σε Ν.Π.Δ.Δ., τα οποία μεταβιβάζονται για τον σκοπό αυτό στο ΤΑΙΠΕΔ.
Το ΤΑΙΠΕΔ λειτουργεί για την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, σύμφωνα με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας. Η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας γίνεται σύμφωνα με τις επικρατούσες συνθήκες της αγοράς και με εγγυήσεις πλήρους διαφάνειας. Το Ταμείο υλοποιεί το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ – Asset Development Plan), το οποίο αναθεωρείται κάθε εξάμηνο και εγκρίνεται από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής (ΚΥΣΟΙΠ).
Στο επίκεντρο της φιλοσοφίας του ΤΑΙΠΕΔ είναι να λειτουργούμε ως στρατηγικής σημασίας εταίρος της Πολιτείας για την προώθηση και την ενίσχυση της αναπτυξιακής δυναμικής της ελληνικής οικονομίας, την προσέλκυση επενδύσεων και την παραγωγή εθνικού πλούτου. Ένας μοχλός ανάπτυξης, με πολλαπλασιαστική ισχύ, που μέσα από την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, δημιουργεί προστιθέμενη αξία για όλους, την εθνική οικονομία, τους πολίτες, τις επενδύσεις, τις τοπικές κοινωνίες, την αγορά εργασίας, το περιβάλλον.
Στόχος δράσης
Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η ανάδειξη των μακροοικονομικών και κοινωνικοοικονομικών επιδράσεων του προγράμματος αξιοποίησης της ιδιωτικής περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου στο σύνολό του για την περίοδο 2011-2019, καθώς και οι κοινωνικοοικονομικές επιδράσεις από ορισμένα ολοκληρωμένα μεγάλα έργα όπως ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς, περιφερειακά αεροδρόμια, Αστήρ Παλάς Βουλιαγμένης και ΤΡΑΙΝΟΣΕ).
Κοινό στο οποίο απευθύνεται
Η αποτύπωση της επίδρασης του προγράμματος αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου είναι μία πολύτιμη πληροφορία που αφορά σε όλο το κοινωνικό σύνολο.
Χρονική διάρκεια
Η εκπόνηση της μελέτης ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2019 και ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2020. Στην παρούσα μελέτη εξετάζονται οι μακροοικονομικές επιδράσεις από το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων στο σύνολό του για την περίοδο 2011-2019, καθώς και οι κοινωνικοοικονομικές επιδράσεις ορισμένων σημαντικών συναλλαγών αξιοποίησης ιδιωτικής περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου που ολοκληρώθηκαν πιο πρόσφατα.
Περιγραφή
H αξιοποίηση της ιδιωτικής περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου έχει αποτελέσει βασικό πυλώνα της προσπάθειας διόρθωσης δομικών προβλημάτων και μακροοικονομικών ανισορροπιών στη χώρα. Τα έσοδα από τις συμφωνίες για την παραχώρηση της αξιοποίησης υποδομών και την πώληση μετοχών και ακινήτων έχουν δημιουργήσει δημοσιονομικό χώρο, ο οποίος θα έπρεπε αλλιώς να είχε καλυφθεί με περαιτέρω περικοπή δημόσιων δαπανών ή με αύξηση των φορολογικών βαρών. Επιπλέον, μέσα από το πρόγραμμα αξιοποίησης που υλοποιεί το ΤΑΙΠΕΔ επιτυγχάνονται αναγκαίες βελτιώσεις και παρεμβάσεις στο ρυθμιστικό πλαίσιο, καθώς και δεσμεύσεις για την πραγματοποίηση επενδύσεων, οι οποίες τονώνουν την οικονομική δραστηριότητα και αυξάνουν την αποδοτικότητα των συντελεστών παραγωγής. Θετική επίδραση στην παραγωγικότητα έχει και η αλλαγή στο επιχειρηματικό υπόδειγμα και στις δομές εταιρικής διακυβέρνησης που έχουν προκύψει με την είσοδο στρατηγικών επενδυτών στην αξιοποίηση των πόρων. Τέλος, η πρόοδος με το πρόγραμμα αξιοποίησης της ιδιωτικής περιουσίας δημοσίου έχει αποτελέσει πειστήριο για την προσήλωση της πολιτείας στην προσπάθεια μεταρρύθμισης της ελληνικής οικονομίας για τη διεθνή επενδυτική κοινότητα.
Μακροοικονομικές επιδράσεις του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων
Το πρόγραμμα αξιοποίηση της ιδιωτικής περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου έχει ισχυρές θετικές επιδράσεις στην ελληνική οικονομία με σαφή κοινωνικά οφέλη. Στο σύνολο του προγράμματος, υπολογίζεται ότι οι ιδιωτικοποιήσεις ενίσχυσαν το ΑΕΠ της χώρας κατά περίπου €1 δισ. ετησίως κατά μέσο όρο την περίοδο 2011-2019. Την ίδια περίοδο η μέση επίδραση στην απασχόληση πλησίασε τις 20 χιλ. πλήρως απασχολούμενους.
Σημαντικό μέρος αυτής της επίδρασης προήλθε από επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν στο σύνολο της οικονομίας, ως αποτέλεσμα της σηματοδότησης που δόθηκε με την υλοποίηση μεγάλων ιδιωτικοποιήσεων (signaling effect). Η οικονομετρική ανάλυση ανέδειξε την ύπαρξη θετικής και στατιστικά σημαντικής συσχέτισης μεταξύ των ακαθάριστων πάγιων επενδύσεων (πλην κατοικιών) και των αρχικών εισπράξεων από ολοκληρωμένα έργα ιδιωτικοποιήσεων. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι περίπου €5,6 δισ. πάγιες επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα από το 2011 έως και το Β’ τρίμηνο του 2019 μπορεί να αποδοθούν στο πρόγραμμα του ΤΑΙΠΕΔ. Προκύπτει έτσι, ότι σε κάθε 1 ευρώ αρχικών εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις αντιστοιχούν κατά μέσο όρο 1,02 ευρώ πάγιων επενδύσεων στο σύνολο της οικονομίας.
Κοινωνικοοικονομικές επιδράσεις
Οι επιδράσεις από τις ιδιωτικοποιήσεις δεν περιορίζονται στο χρονικό διάστημα που ολοκληρώνεται κάθε συναλλαγή, αλλά εκτείνονται χρονικά στο μέλλον και σε πολλές περιπτώσεις ενισχύονται διαχρονικά. Πραγματοποιούνται σημαντικές επενδύσεις από τους νέους διαχειριστές των περιουσιακών στοιχείων, ενώ αλλάζει και το επιχειρηματικό υπόδειγμα διαχείρισης, με αποτέλεσμα να ενισχυθεί σημαντικά η οικονομική δραστηριότητα. Η αυξημένη επιχειρηματική δραστηριότητα οδηγεί σε θετικές επιδράσεις στην απασχόληση και στα δημοσιονομικά έσοδα, ενώ η αλλαγή του επιχειρηματικού υποδείγματος συχνά συνεπάγεται και την υιοθέτηση συστημάτων περιβαλλοντικής παρακολούθησης και διαχείρισης. Τέλος, μέσω των διασυνδέσεων με άλλες παραγωγικές διαδικασίες σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, η αυξημένη δραστηριότητα λόγω ιδιωτικοποίησης επιφέρει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα για το ΑΕΠ, την απασχόληση και τα δημοσιονομικά έσοδα της χώρας.
Οι επιδράσεις από τις ιδιωτικοποιήσεις δεν περιορίζονται στο χρονικό διάστημα που ολοκληρώνεται κάθε συναλλαγή, αλλά εκτείνονται χρονικά στο μέλλον και σε πολλές περιπτώσεις ενισχύονται διαχρονικά:
ΟΛΠ: Ενίσχυση του ΑΕΠ κατά €384 εκατ. το 2027 και έως 5,8 χιλ. επιπλέον θέσεις εργασίας σε έτη με αυξημένη επενδυτική δραστηριότητα
Περιφερειακά αεροδρόμια: Άνω του €1 δισεκ. επίδραση στο ΑΕΠ και πάνω από 10 χιλ. θέσεις εργασίας επίδραση στην απασχόληση από το 2025
Αστήρ Παλάς Βουλιαγμένης: Αυξημένο ΑΕΠ κατά €50 εκατ. μακροχρόνια, με περίπου 1.000 επιπλέον θέσεις εργασίας στο σύνολο της οικονομίας
ΤΡΑΙΝΟΣΕ: Έως €86 εκατ. επιπλέον ΑΕΠ, με 1,4 χιλ. επιπλέον θέσεις εργασίας, το 2027
Περιφερειακά λιμάνια: Αναγκαία η εισροή νέων κεφαλαίων και η ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών από στρατηγικούς επενδυτές με μακροχρόνιο όραμα
Επιπλέον, όσον αφορά τα ευρύτερα κοινωνικά οφέλη σε όρους βιωσιμότητας, η αύξηση της διαθεσιμότητας κεφαλαίων για επενδύσεις και οι βελτιωμένες χρηματοοικονομικές επιδόσεις των περιουσιακών στοιχείων συχνά βελτιώνουν σημαντικά και την προσπάθεια περιορισμού του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, ενώ αυξάνονται και οι δαπάνες που οδηγούνται στην υλοποίηση δράσεων υψηλού θετικού κοινωνικού αντικτύπου. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που εφαρμόζεται πρόγραμμα παρακολούθησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων το οποίο προ ιδιωτικοποίησης απουσίαζε.
Τόπος Δράσης
Το πρόγραμμα αξιοποίησης της Ιδιωτικής περιουσίας του ΤΑΙΠΕΔ έχει ευρεία εφαρμογή, μιας και τα περιουσιακά του στοιχεία βρίσκονται διάσπαρτα σε πολλές περιοχές της χώρας, ενώ ο αντίκτυπος του προγράμματος δεν περιορίζεται μόνο στη στενή περιοχή υλοποίησης των έργων.
Κατά την εκπόνηση της μελέτης η ομάδα του ΙΟΒΕ συνεργάστηκε στενά με στελέχη και εξωτερικούς συμβούλους του ΤΑΙΠΕΔ, αλλά και στελέχη του ΟΛΠ, της Fraport Greece και της Αστήρ Παλάς Βουλιαγμένης ΑΞΕ, για την παροχή στοιχείων και πληροφοριών.
Η αποτύπωση με ποσοτικούς δείκτες της επίδρασης του προγράμματος αξιοποίησης της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον καταδεικνύει την αφοσίωση του ΤΑΙΠΕΔ στην αποστολή που έχει αναλάβει και ενισχύει την κοινωνική αποδοχή στο έργο του.
