ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ: 45 ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ
Η Διεθνής Διαφάνεια απευθύνεται σε άτομα ή οργανισμούς που έχουν πέσει θύματα διαφθοράς ή οικονομικού εγκλήματος και επιθυμούν να το καταγγείλουν και να αναλάβουν δράση για να βάλουν ένα τέλος στη διαφθορά πριν κάποιος άλλος γίνει το επόμενο θύμα της.
Περισσότερες πληροφορίες:
Οι πληροφορίες, που συλλέχθηκαν, από την εκπονηθείσα από τη Διεθνή Διαφάνεια-Ελλάδος, Έρευνα για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης 16.4, 16.5, 16.6 & 16.10 (εφεξής καλούμενη «η Έρευνα») χρησιμοποιήθηκαν τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε εθνικό επίπεδο.
Σε παγκόσμιο επίπεδο οι πληροφορίες παρουσιάστηκαν τον Ιούλιο του 2018 στο Ηigh-Level Political Forum of United Nations για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, το οποίο λειτουργεί ως όργανο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για την αξιολόγηση της προόδου των κρατών αναφορικά με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (εφεξής καλούμενοι «ΣΒΑ»). Στο πλαίσιο της εκστρατείας της Διεθνούς Διαφάνειας (Transparency International) για την καταπολέμηση της διαφθοράς, η Διεθνής Διαφάνεια εκπόνησε έρευνες για την αξιολόγηση της προόδου των κρατών αναφορικά με τους ΣΒΑ. Στόχος των συγκεκριμένων ερευνών ήταν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά ως προς τα δεδομένα των εθνικών ερευνών (εξ αυτού και το αποκαλούμε “Shadow Report”), οι οποίες εκπονήθηκαν από τα κράτη για να παρουσιαστούν στο Ηigh-Level Political Forum. Η πρωτοβουλία της Διεθνούς Διαφάνειας κατάφερε να προσφέρει μια πιο αντικειμενική και ανεξάρτητη ματιά στην αξιολόγηση της προόδου των ΣΒΑ, καθώς ξεπερνά το κράτος και εμπλέκει και την κοινωνία των πολιτών. Η προσπάθεια για μια ανεξάρτητη έρευνα είναι κομβικής σημασίας, καθώς οι έρευνες των κρατών μελών βασίστηκαν σε δεδομένα από την κρατική διοίκηση, των οποίων η αξιοπιστία μπορεί να αμφισβητηθεί για δύο λόγους. Πρώτον, στα πλαίσια των εθνικών ερευνών, οι κυβερνήσεις ήταν υποχρεωμένες να συλλέξουν δεδομένα για 169 στόχους. Ο όγκος των δεδομένων που έπρεπε να συλλεχθούν ήταν τόσο μεγάλος που ενδέχεται να υπάρχουν ελλείψεις ή ανακρίβειες. Δεύτερον, πολιτικά ευαίσθητα δεδομένα, όπως αυτά που αφορούν την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη χρηστή διοίκηση, είναι δύσκολο να συλλεχθούν, όταν ο αξιολογούμενος είναι ταυτόχρονα και αξιολογητής. Οι ανωτέρω λόγοι καθιστούν σαφές, ότι μια ανεξάρτητη και αντικειμενική έρευνα ήταν απαραίτητη, ώστε να συμπληρώσει, να επιβεβαιώσει ή να θέσει υπό αμφισβήτηση τα δεδομένα των κυβερνητικών ερευνών σχετικά με την πρόοδο για τους ΣΒΑ 16.4, 16.5, 16.6 και 16.10.
Σε εθνικό επίπεδο, οι πληροφορίες, που συνέλεξε η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάδος (εφεξής καλούμενη (εφεξής καλούμενη «η ΔΔ-Ε»), προσφέρουν μια ανεξάρτητη και αντικειμενική αξιολόγηση της προόδου της Ελλάδας σχετικά με την καταπολέμηση της διαφθοράς, την καταπολέμηση των παράνομων χρηματικών ροών και την ενίσχυση της διαφάνειας σε σχέση με τους στόχους, που τέθηκαν για το ελληνικό κράτος μέσω της Ατζέντας 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.
High-Level Political Forum of United Nations για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, ελληνικό κράτος, κοινωνία των πολιτών, διεθνείς και εθνικοί οργανισμοί για την καταπολέμηση της διαφθοράς, δημοσιογράφοι.
2018 και παραμένει ενεργή
Η Έρευνα αξιολογεί την πρόοδο του ελληνικού κράτους, αναφορικά με τις προβλέψεις του ΣΒΑ 16 για τη δικαιοσύνη, τους ισχυρούς θεσμούς και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Επικεντρώνεται κυρίως στους ακόλουθους υποστόχους του ΣΒΑ 16, ήτοι τον υποστόχο 16.4 για τις παράνομες χρηματοοικονομικές ροές, 16.5 για την καταπολέμηση της διαφθοράς και της δωροδοκίας, 16.6 για την διαφάνεια και λογοδοσία στη δημόσια διοίκηση και 16.10 για την πρόσβαση στην πληροφορία.
Η ιδιαιτερότητα της εν λόγω Έρευνας είναι η παραγωγή μιας ανεξάρτητης και αντικειμενικής αξιολόγησης σχετικά τις προσπάθειες του Ελληνικού κράτους για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Η Έρευνα, επιτυγχάνει τον στόχο της, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων σχετικά με το ισχύον πλαίσιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς και ανιχνεύοντας σε ποιους τομείς υπάρχει χώρος για βελτίωση. Σε αυτό το σημείο είναι άξιο αναφοράς το γεγονός, ότι η συλλογή των δεδομένων ήταν ένα απαιτητικό έργο, λόγω της πολυδιάστατης φύσης των ΣΒΑ, της μη διαθεσιμότητας των δεδομένων, αλλά και της αξιοπιστίας των δεδομένων, που προέρχονται από κυβερνητικές πηγές.
Ένα ερωτηματολόγιο, που συντάχθηκε από τη Διεθνή Διαφάνεια, το οποίο καλύπτει το de jure νομικό πλαίσιο και την de facto κατάσταση αναφορικά με τους υπό εξέταση ΣΒΑ, χρησιμοποιήθηκε ως το εργαλείο για την εξαγωγή των δεδομένων της Έρευνας. Η πρωτοτυπία του ερωτηματολογίου είναι ότι στοχεύει στην εξαγωγή ολιστικών συμπερασμάτων αναφορικά με την πρόοδο στην υλοποίηση των ΣΒΑ, τα οποία ξεπερνούν τον περιορισμένο τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τη διαφορά οι κυβερνήσεις. Για αυτό τον λόγο, όταν μια βαθμολογία δίνεται για κάθε ερώτηση αναφορικά με τα μέτρα προόδου, αυτά αξιολογούνται μέσω τριών πηγών πληροφόρησης.
Πρώτον, σχετικές πληροφορίες εξάγονται από την εθνική νομοθεσία, αναφορές και δελτία τύπου των Ελληνικών υπουργείων και της δημόσιας διοίκησης. Δεύτερον, σχετικά δεδομένα για την Ελλάδα έχουν ανευρεθεί σε έρευνες της κοινωνίας των πολιτών και διεθνών οργανισμών, όπως ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, η Ομάδα Χρηματοοικονομικής Δράσης και ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών. Τρίτον, άρθρα δημοσιευμένα στον τύπο και από άλλες οργανώσεις χρησιμοποιήθηκαν. Με βάση αυτά τα δεδομένα, βαθμολογήθηκε η πρόοδος της Ελλάδας αναφορικά με το νομικό πλαίσιο σχετικά με την υλοποίηση των υπό εξέταση ΣΒΑ. Επίσης, οι ερευνητές αξιολόγησαν και τις de facto προσπάθειες της Ελλάδας για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Με αυτό τον τρόπο η ΔΔ-Ε κατάφερε να εξάγει τα απαραίτητα δεδομένα για να μπορέσει να παρουσιάσει στο κοινό μια πλήρη εικόνα σχετικά με την εθνική πρόοδο για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Η σύνοψη των αποτελεσμάτων της Έρευνας μπορεί να βρεθεί εδώ: http://www.transparency.gr/wp-content/uploads/2018/10/SDG_ScorecardsV120718_final.pdf
Η Έρευνα αποτελεί μια επισήμανση προς το ελληνικό κράτος και την κοινωνία των πολιτών για τη σημασία της καταπολέμησης της διαφθοράς. Παράλληλα, υποδεικνύει τους τομείς που χρήζουν άμεσης βελτίωσης. Συγκεκριμένα, η Έρευνα προτείνει:
ότι για τη μείωση των παράνομων χρηματικών ροών υπό τον ΣΒΑ 16.4, το ελληνικό κράτος πρέπει:
να επικεντρωθεί στη διερεύνηση υποθέσεων, που σχετίζονται με τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες
να δημιουργήσει ένα μητρώο πραγματικών δικαιούχων
να ενσωματώνει τις Ευρωπαϊκές οδηγίες στον χρόνο, που προβλέπονται
να ενισχύσει τους μηχανισμούς για την ανάκτηση των κλεμμένων περιουσιακών στοιχείων, και
να καταγράφει και να δημοσιεύει τα δεδομένα που σχετίζονται με την ανάκτηση και επιστροφή κλεμμένων περιουσιακών στοιχείων;
ότι για τη μείωση της διαφθοράς και της δωροδοκίας σε όλες τις μορφές, υπό το πρίσμα του ΣΒΑ 16.5, το ελληνικό κράτος πρέπει:
να υιοθετήσει σχετική νομοθεσία, που να ρυθμίζει το lobbying στην πολιτική, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα
να επιτηρεί ουσιαστικά την εφαρμογή της νομοθεσίας για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων, και
να επιτηρεί ουσιαστικά την εφαρμογή του της νομοθεσίας για τις δηλώσεις πόθεν έσχες των πολιτικών και για τον κώδικα δεοντολογία των δημοσίων υπαλλήλων.
για τη δημιουργία ισχυρών και αποτελεσματικών θεσμών σε όλα τα επίπεδα υπό το πρίσμα του στόχου 16.4, το ελληνικό κράτος πρέπει:
να θεσπίσει σχετική νομοθεσία για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers), σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα,
να υιοθετήσει μηχανισμούς εσωτερικού ελέγχου στα πλαίσια της δημόσιας διοίκησης,
να αναπτύξει μια εκπαιδευτική πολιτική για τους δημόσιους υπαλλήλους, έτσι ώστε να εδραιωθεί καλύτερα ένα σχέδιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
για τη διασφάλιση της πρόσβασης στην πληροφορία και την προστασία των θεμελιωδών ελευθεριών υπό το πρίσμα του ΣΒΑ 16.10, το ελληνικό κράτος πρέπει να:
να υποστηρίξει και να προστατεύσει την ερευνητική δημοσιογραφία, και
να λάβει τα κατάλληλα μέτρα έτσι ώστε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τη γραφειοκρατία αναφορικά με το δικαίωμα των πολιτών για πρόσβαση στην πληροφορία.
Η Έρευνα διεξήχθη στην Ελλάδα από τον Μάιο μέχρι τον Ιούνιο του 2018 και τα ευρήματά της έκτοτε προωθούνται από την ΔΔ-Ε.
Η Έρευνα και τα αποτελέσματά της μπορούν να βρεθούν εδώ: http://www.transparency.gr/2018/10/24/%ce%b7-%ce%ad%cf%81%ce%b5%cf%85%ce%bd%ce%b1-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85%cf%82-%cf%83%cf%84%cf%8c%cf%87%ce%bf%cf%85%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b2%ce%b9%cf%8e%cf%83%ce%b9%ce%bc%ce%b7%cf%82/
Η ΔΔ-Ε έχει μέχρι σήμερα παρουσιάσει την Έρευνα σε ποικίλα σεμινάρια και ημερίδες.
Σχετικές πληροφορίες μπορούν να βρεθούν στους παρακάτω συνδέσμους:
Η ΔΔ-Ε συνεργάστηκε με τη Διεθνή Διαφάνεια (Transparency International), ενώ η Έρευνα χρηματοδοτήθηκε από το Action Grant της Διεθνούς Διαφάνειας-Ισπανίας.
Η Έρευνα εκδόθηκε από τη ΔΔ-Ε.
Την Έρευνα διεξήγαγε η κ. Κλουκινιώτη Ελένη, Δικηγόρος και Ερευνήτρια της ΔΔ-Ε.
Τα νομικά ζητήματα της Έρευνας τα επιμελήθηκε η κ. Καλογεράκη Ελένη, Δικηγόρος.
Επιμελήτρια έκδοσης ήταν η κ. Πηγή Γιατρά, Office Supervisor της ΔΔ-Ε.
Οι κ.κ. Λεοντίου Ελένη, Εξάρχου Γιολένα και Φωτοπούλου Αικατερίνη, φοιτήτριες της νομικής σχολής Αθηνών και εθελόντριες της ΔΔ-Ε, συνέβαλαν στην εκπόνηση της Έρευνας.
Η Έρευνα έχει δώσει τη δυνατότητα στη ΔΔ-Ε να ενισχύσει τις δραστηριότητές της σχετικά με την προώθηση της αναγκαιότητας λήψης μέτρων για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία για την ΔΔ-Ε να υψώσει τη φωνή της για την αντιμετώπιση της διαφθοράς και να αντικρούσει όλες εκείνες τις δυνάμεις, που αποτρέπουν την ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος. Πιο συγκεκριμένα, τα ευρήματα της Έρευνας επιτρέπουν στη ΔΔ-Ε να παρουσιάσει στη συνάντηση όλων των ευρωπαϊκών παραρτημάτων της Διεθνούς Διαφάνειας, την απουσία πλαισίου για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers), πιέζοντας έτσι για την υιοθέτηση της ευρωπαϊκής οδηγίας για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος.
Επίσης, η Έρευνα μπορεί να συσχετιστεί και με άλλες δραστηριότητες της ΔΔ-Ε, όπου τα αποτελέσματά της χρησιμοποιήθηκαν σαν δείκτες για την ανάγκη βελτίωσης του νομοθετικού πλαισίου, όπως το νομοθετικό πλαίσιο για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers) και το lobbying.
