Καλές πρακτικές

Ονειρεύτηκες ποτέ πώς μπορεί να είναι ο κόσμος γύρω σου το έτος 2030; Οι περισσότεροι θα περιμέναμε ότι τα σημερινά προβλήματα της μόλυνσης του πλανήτη και της καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος θα έχουν επιδεινωθεί.  Φαντάσου όμως να ζούμε σε ένα καθαρό και υγιές περιβάλλον, όπου οι άνθρωποι έχουν εκπαιδευτεί να ικανοποιούν τις ανάγκες τους καταναλώνοντας λιγότερους φυσικούς πόρους, να παράγουν σχεδόν μηδενικά απορρίμματα, να τρέφονται με φρέσκα και θρεπτικά τρόφιμα και να φτιάχνουν λίπασμα απο τα υπολείμματα της κουζίνας τους. Ακούγεται ουτοπικό;

Και όμως αυτός είναι ο κόσμος του Zero Waste «Μηδενικά Απορρίμματα» που αποτελεί παγκόσμιο στόχο της βιώσιμης ανάπτυξης για το 2030.

Οι μαθητές του τμήματος «Μηδενικά απορρίμματα – Zero Waste» ονειρεύονται να ζήσουν στο μέλλον σε ένα τέτοιο κόσμο. Για να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους ξεκινούν μικρές αλλαγές στις καθημερινές τους συνήθειες, αλλαγές που ο καθένας οφείλει στον εαυτό του, στους συνανθρώπους του  αλλά και στις επόμενες γενιές. Οι δράσεις τους αφορούν την επίτευξη του 12ου παγκόσμιου στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης, που αναφέρεται στην βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή αγαθών και είναι οι παρακάτω:

• Καλλιεργούμε (με) οικολογική και κοινωνική συνείδηση

Ο βιολογικός λαχανόκηπος των Αρσακείων-Τοσιτσείων Γυμνασίων Εκάλης αποτελεί τμήμα του οικολογικού βιωματικού εργαστηρίου, που μαζί με τον βοτανικό κήπο λειτουργεί στα Σχολεία μας από το 2012.

Η διαμόρφωση του κήπου ακολουθεί τις αρχές του περιβαλλοντικού σχεδιασμού. Είναι απόλυτα εναρμονισμένος με το φυσικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται. Για την κατασκευή των παρτεριών χρησιμοποιήθηκαν φυσικά υλικά, όπως πέτρες που υπήρχαν στον χώρο, αλλά έμεναν αναξιοποίητες. Τα λαχανικά, που παράγουν οι μαθητές, είναι βιολογικά, καθώς δεν γίνεται χρήση χημικών λιπασμάτων και εντομοκτόνων.Τα πέτρινα παρτέρια αποτελούν μια μόνιμη κατασκευή που αντέχει στο χρόνο, καθώς ο κήπος καλλιεργείται κάθε χρόνο από νέους μαθητές των σχολείων μας.

Οι μαθητές της Α΄ τάξης κάθε χρόνο φυτεύουν εποχικά λαχανικά και χόρτα, όπως μαρούλια, ρόκα, σπανάκι, σέλινο, μαϊντανό, κρεμμύδι, σέσκλα και άλλα. Η απότομη διακοπή της ενασχόλησή τους με τον λαχανόκηπο τη φετινή χρονιά, λόγω της πανδημίας, δεν αποτέλεσε εμπόδιο για την διατήρησή του, καθώς την φροντίδα του ανέλαβαν οι κηπουροί των σχολείων μας, τους οποίους ευχαριστούμε θερμά. Με την επάνοδό τους οι μαθητές στη «νέα σχολική κανονικότητα» και τηρώντας όλα τα μέτρα προστασίας, θα συλλέξουν και θα προσφέρουν τα λαχανικά τους σε κοινωφελή ιδρύματα μέσω της ΜΚΟ «Μπορούμε».

Η προσφορά των λαχανικών σε κοινωφελή ιδρύματα ξεκίνησε το 2012 και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, στο πλαίσιο των προγραμμάτων εθελοντισμού και φιλανθρωπίας των σχολείων μας.

• Παράγουμε το δικό μας λίπασμα (κομποστοποίηση)

Η ομάδα Zero Waste του σχολείου μας πειραματίστηκε με διάφορες τεχνικές κομποστοποίησης. Αρχικά οι μαθητές κατασκεύασαν ένα κομποστοποιητή από ξύλινες παλέτες που βρήκαν πεταμένες σε διάφορα σημεία της πόλης τους, τον οποίο εγκατέστησαν δίπλα στον λαχανόκηπο του σχολείου τους

Επέλεξαν να κατασκευάσουν έναν κομποστοποιητή από παλέτες που πιθανότατα θα κατέληγαν στις χωματερές ακολουθώντας μία απο τις βασικές αρχές του Zero Waste, αυτή της επαναχρησιμοποίησης υλικών. Με την ίδια λογική χρησιμοποίησαν πλαστικά δοχεία τα οποία επεξεργάστηκαν κατάλληλα προκειμένου να τα αξιοποιήσουν ως κομποστοποιητές μικρής κλίμακας. Ενημέρωσαν και ευαισθητοποίησαν τους συμμαθητές και τους καθηγητές τους για τα πολλαπλά οφέλη της κομποστοποίησης και τους παρακίνησαν να συμμετέχουν και αυτοί στο πρόγραμμα. Στην διαδικασία συμμετέχουν και οι κηπουροί του σχολείου μας, οι οποίοι τοποθετούν τα κλαδέματά τους στον κομποστοποιητή. Ξεκινήσαμε όλοι μαζί να μαζεύουμε φλούδια, απομεινάρια σαλάτας, χρησιμοποιημένα χαρτιά κουζίνας κι ένα σωρό ακόμα υλικά, για να φτιάξουμε ένα ωραίο λίπασμα για τα λαχανικά του κήπου μας, προλαμβάνοντας την δημιουργία απορριμμάτων τροφής και αξιοποιώντας τρόφιμα και υλικά που πολλοί τα θεωρούν απόβλητα.

• Εορταστικά κουπόνια δώρων

Οι μέρες των Χριστουγέννων αποτελούν μια περίοδο αγάπης και προσφοράς, αλλά δυστυχώς και ακραίας υπερκατανάλωσης, άγχους και εξόδων. Σκεφτείτε πόσες χιλιάδες τόνοι συσκευασιών, περιτυλίγματος και άχρηστων δώρων καταλήγουν κάθε χρόνο στους χώρους υγειονομικής ταφής παγκοσμίως, την περίοδο των Χριστουγέννων. Θα μπορούσαμε άραγε να ζήσουμε τη μαγεία των Χριστουγέννων ξοδεύοντας ελάχιστα ή και καθόλου χρήματα; Θα μπορούσαμε να προσφέρουμε δώρα που δεν παράγουν απορίμματα και δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον; Η μαγική συνταγή για να το πετύχουν οι μαθητές μας ήταν να χρησιμοποιήσουν απλώς τη φαντασία τους. Σκέφτηκαν ότι ένα από τα πιο πολύτιμα δώρα που μπορούμε να προσφέρουμε στα αγαπημένα μας πρόσωπα ή σε ανθρώπους γενικά που μας έχουν ανάγκη είναι ο χρόνος μας. Για παράδειγμα, μπορούμε να διαθέσουμε τον χρόνο μας για να βοηθάμε τους γονείς μας στις δουλειές του σπιτιού, να επικοινωνούμε καθημερινά με τον παππού και τη γιαγιά μας, να βγάλουμε βόλτα το κατοικίδιό μας και άλλα πολλά.

Εκτός από το ότι δείχνουμε έμπρακτα την αγάπη μας, ακολουθούμε και την πολιτική μηδενικών απορριμμάτων - zero waste, η οποία αποτελεί έναν από τoυς στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης.

Οι μαθητές μας κατασκεύασαν έτοιμα κουπόνια δώρων, «φιλικά προς το περιβάλλον», που δεν παράγουν απορίμματα και τα χάρισαν τις γιορτινές αυτές μέρες στα αγαπημένα τους πρόσωπα. Τα κουπόνια στάλθηκαν επίσης ηλεκτρονικά σε όλους τους μαθητές, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου μας. Στα κενά κουπόνια τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να συμπληρώσουν δικές τους ιδέες δώρων «φιλικών προς το περιβάλλον». Χρειάστηκε μόνο να νιώσουν μέσα τους το πνεύμα των Χριστουγέννων.

• Αφίσα Zero Waste: Αλλάζουμε συνήθειες, αλλάζουμε τον κόσμο.

Η αφίσα Zero Waste σχεδιάστηκε κατά την διάρκεια της τηλεκπαίδευσης. Τα παιδιά εργάστηκαν ομαδικά σε διαδικτυακή πλατφόρμα που τους έδινε τη δυνατότητα να παρεμβαίνουν online στο σχεδιασμό της αφίσας και να πραγματοποιούν τις αλλαγές που επιθυμούν. Η αφίσα αποτελεί έναν απλό Zero Waste οδηγό κατανάλωσης που στόχο έχει να παροτρύνει όλη την εκπαιδευτική κοινότητα και όχι μόνο, να αλλάξει καθημερινές συνήθειες, να επιλέγει προϊόντα και υπηρεσίες που έχουν σχεδιαστεί με σεβασμό στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Πιο συγκεκριμένα η αφίσα προωθεί τις έξι βασικές αρχές της μηδενικής παραγωγής απορριμάτων (Refuse, Reduce, Reuse, Repair, Recycle, Rot).

Μέσα από τις παραπάνω δράσεις τα παιδιά έμαθαν για τον βιώσιμο τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης που βασίζεται στην πρόληψη και μείωση απορριμμάτων, στην ανακύκλωση και στην επαναχρησιμοποίηση υλικών.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Μέσα από το πρόγραμμα Zero Waste που υλοποίησε φέτος το σχολείο μας οι μαθητές μας έγιναν πρεσβευτές του 12ου στόχου της Βιώσιμης ανάπτυξης, προωθώντας ένα νέο μοντέλο ζωής, βασισμένο στις αρχές της μείωσης των απορριμμάτων και της τοξικότητά τους, της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης υλικών.

Ο σχολικός λαχανόκηπος αποτέλεσε ένα εργαλείο διατροφικής εκπαίδευσης. Οι μαθητές μας διδάχθηκαν ότι καλλιεργώντας μόνοι τους τη γη μπορούν να προσεγγίσουν την διατροφική αυτάρκεια και να απομακρύνουν τον κίνδυνο της επισιτιστικής ανασφάλειας περιορίζοντας την πείνα. Καλλιεργώντας τη γη απέκτησαν δεξιότητες στο σκάψιμο, στο φύτεμα, στο πότισμα, και έμαθαν πως η κατανάλωση λαχανικών δεν κάνει καλό μόνο στην υγεία αλλά και στο περιβάλλον. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι οι μαθητές συνεργάστηκαν  αρμονικά μεταξύ τους για ένα κοινωφελή σκοπό, για να προσφέρουν τα λαχανικά, που παρήγαγαν οι ίδιοι, σε ανθρώπους που τα είχαν ανάγκη.

Τα εορταστικά κουπόνια δώρων έδωσαν την ευκαιρία στα παιδιά και στους γονείς τους να έρθουν πιο κοντά και να διασκεδάσουν ανταλλάσσοντας δώρα φιλικά προς το περιβάλλον, ξοδεύοντας ελάχιστα ή και καθόλου χρήματα. Τα κουπόνια διαμοιράστηκαν απο τα παιδιά και τις οικογένειές τους σε φίλους και γνωστούς με αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθούν και από οικογένειες εκτός του δικού μας σχολικού περιβάλλοντος. Σύμφωνα με μαρτυρίες η δράση αυτή εφαρμόστηκε με επιτυχία. Η ομάδα Zero Waste φιλοδοξεί η πρακτική αυτή να διαδίδεται κάθε χρόνο και περισσότερο και τελικά να καθιερωθεί σαν αναπόσπαστο κομμάτι της εορταστικής παράδοσης ανταλλαγής δώρων.

Η αφίσα Zero Waste αποτέλεσε έναν χρήσιμο, πρακτικό και αποτελεσματικό οδηγό βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης, που μπορεί να υιοθετηθεί από ολους μας στην καθημερινότητά μας. Το μήνυμα της αφίσας που μεταφέρθηκε και έξω απο τις σχολικές αίθουσες, μας βοήθησε να συνειδητοποιήσουμε ότι μόνο εμείς είμαστε υπεύθυνοι για τις καταναλωτικές μας επιλογές. Η συνειδητοποίηση της ευθύνης μας είναι όμως το σπουδαιότερο βήμα για να ξεκινήσουμε να κάνουμε τον κόσμο μας πιο βιώσιμο. Σε μια εποχή που τα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά προβλήματα πληθαίνουν, αυτό που πρέπει να διδάξουμε στα παιδιά μας είναι ότι η πραγματική ανάπτυξη και η ευημερία επιτυγχάνονται μέσα από μικρές καθημερινές αλλαγές που ο καθένας μας οφείλει στον εαυτό του, στους συνανθρώπους του αλλά και στις επόμενες γενιές.

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΦΟΡΕΙΣ

ΜΚΟ "Μπορούμε"

ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΧΥΣΗΣ

Δημοσίευση στην ιστοσελίδα και στο ηλεκτρονικό περιοδικό του σχολείου "e-Λογείο", ανάρτηση της αφίσας Zero Waste σε διάφορους χώρους του σχολείου, ηλεκτρονική αποστολή αφίσας και κουπονιών δώρων "φιλικών προς το περιβάλλον" σε όλους τους μαθητές και γονείς του σχολείου μας.