Είμαι μουσικός στην Πρωτοβάθμια. Συχνά στις τάξεις μου οργανώνω ορχήστρες χρησιμοποιώντας απλά κρουστά όργανα ή και αυτοσχέδια μουσικά όργανα από ανακυκλώσιμα υλικά και κρουστά πάνω στο σώμα (body percussion). Έτσι ενθαρρύνω το μουσικό αυτοσχεδιασμό και τη συνεργασία.
Ένα από τα πρότζεκτ που ξεκίνησαν την περασμένη χρονιά με την περσινή ΣΤ΄ τάξη και εξελίχθηκαν και ολοκληρώθηκε φέτος με την φετινή ΣΤ, ήταν η δημιουργία μουσικού έργου εμπνευσμένου από τη δημιουργία του σύμπαντος και τους ήχους των πλανητών. Τα παιδιά, δεν επιλέχθηκαν με βάση τις μουσικές ή άλλες δυνατότητές τους, δεν προηγήθηκε δηλαδή κάποια ακρόαση ή οποιουδήποτε είδους αξιολόγηση, απλά δούλεψαν δύο τάξεις αυτόνομα αλλά και μαζί. Επίσης δεν έχουν κάνει σπουδές μουσικής σε κάποιο ωδείο και στο σχολείο αυτό, τα προηγούμενα χρόνια, δεν είχε τοποθετηθεί δάσκαλος-δασκάλα μουσικής.
Αφορμή για αυτήν τη δράση, ήταν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα playing with protons, που εκπονήθηκε στο σχολείο την προηγούμενη σχολική χρονιά και διοργανώνεται από το CERN, το μεγαλύτερο κέντρο σωματιδιακής φυσικής στον κόσμο. Σ’ αυτό το πρόγραμμα τα παιδιά έμαθαν για την ιστορία του σύμπαντος, τη θεωρία του big bang, τα σωματίδια, τη δομή της ύλης, το ηλιακό σύστημα κτλ. Έτσι η σύνθεση ενός μουσικού έργου εμπνευσμένου από τους ήχους του διαστήματος είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να συνδέσουμε το μάθημα της μουσικής με τη διδακτική των φυσικών επιστημών στο σχολείο.
Οι κυριότεροι στόχοι είναι:
Σε επίπεδο γνώσεων
-να μάθουν τους ήχους που ακούγονται στο διάστημα και τους
ιδιαίτερους ήχους των πλανητών
-να μάθουν όσο το δυνατόν περισσότερα μουσικά όργανα
-να μάθουν τι είναι η ορχήστρα και πως λειτουργεί
-να μάθουν πως παράγεται ο ήχος, τα ηχητικά κύματα και το ρόλο του ηχείου
Σε επίπεδο ικανοτήτων
-να συμμετέχουν σ ένα μουσικό έργο σαν εκτελεστές αλλά και σαν
δημιουργοί
-να συνεργάζονται και να συνυπάρχουν αρμονικά ως μέλη μιας
πολυμελούς ορχήστρας
-να αυξήσουν την μουσική τους αντίληψη, και τη δημιουργικότητα
-να αναπτύξουν κριτική σκέψη και να αναβαθμίσουν το αισθητικό τους κριτήριο
Σε επίπεδο στάσεων
-να εκφέρουν τη γνώμη τους αλλά και να σέβονται την άποψη των συμμαθητών τους
-να προτείνουν τις ιδέες τους και να εφαρμόζουν τις ιδέες των συμμαθητών τους
-να προσαρμόζονται στις καταστάσεις και να υιοθετούν νέες τακτικές προκειμένου ανταπεξέλθουν στις αντίξοες συνθήκες
-να παρουσιάζουν με υπευθυνότητα και συνέπεια το προϊόν της δουλειάς τους
Το μάθημα της μουσικής είναι μια φορά την εβδομάδα, περίπου 40 λεπτά .
Σε κάθε τάξη χρειαστήκαν 6 μαθήματα συνολικά. Κάθε ομάδα-τάξη δούλεψε μόνη της ως επί το πλείστον ,εκτός από 2- 3 μαθήματα που χρησιμοποιήθηκαν για να κάνουν τα παιδιά πρόβα όλα μαζί.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η περσινή σχολική χρονιά, λειτούργησε προπαρασκευαστικά, γιατί με τα παιδιά μιλήσαμε γενικά για τη μουσική, για τις νότες, μάθαμε κάποιους βασικούς ρυθμούς και σχηματίσαμε ορχηστρικά σύνολα με απλά κρουστά όργανα (κρουστά Orff) και με τεχνικές body percussion (κρουστά πάνω στο σώμα). Επίσης στα άλλα μαθήματα με τις δασκάλες τους, τα παιδιά έχουν ήδη μιλήσει για τη δημιουργία του σύμπαντος, για το διάστημα και τη θεωρεία του big bang, έτσι μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων είναι η κατάλληλη στιγμή για να ξεκινήσουμε.
Το πρώτο μάθημα και στις 3 τάξεις, το διαθέτουμε για να γνωρίσουμε τους θορύβους που ακούγονται στο διάστημα και τους ιδιαίτερους ήχους που βγάζουν οι πλανήτες. Ειδικότερα τις αντιστοιχίες των 7 κύριων πλανητών σε σχέση με τους μουσικούς φθόγγους.
Ήλιος =μι, Αφροδίτη =φα, Ερμής =σολ, Σελήνη =λα, Κρόνος =σι, Άρης =ρε, Δίας =ντο
Στη διάθεσή μας έχουμε τους ηχοσωλήνες boom whackers, απλά κρουστά όργανα , αλλά και αυτοσχέδια μουσικά όργανα από ανακυκλώσιμα υλικά και μια λούπα ηλεκτρονικής μουσικής. Λούπα είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη συνεχή αναπαραγωγή (επανάληψη) ενός ρυθμικού αλλά και μελωδικού μοτίβου (ostinato) .
Συμφωνούμε με τα παιδιά να χρησιμοποιήσουν τη λούπα σαν βάση (μουσικό χαλί) και να χτίσουν πάνω σ αυτήν ένα δικό τους μουσικό κομμάτι, που θα αποδίδει ηχητικά την αναταραχή που υπήρχε στο σύμπαν πριν από τη μεγάλη έκρηξη, τη μεγάλη έκρηξη (big bang), και τη δημιουργία του σύμπαντος.
Έτσι λοιπόν το κομμάτι ξεκινάει με πολύ σιγανούς ήχους που παράγουν τα παιδιά με τα χέρια τους και μάλιστα σε ομάδες που μπαίνουν διαδοχικά η μια μετά την άλλη για να δυναμώσουν όλο και περισσότερο την ένταση. Ο ήχος σταδιακά δυναμώνει και ενισχύεται από τα παιδιά και με το σώμα και μετά και με τα όργανα για να κορυφωθεί η ένταση με τη μεγάλη έκρηξη, το μεγάλο μπάνγκ. Ακολουθεί η δημιουργία του σύμπαντος, που τα παιδιά το αποδίδουν με την κλίμακα του ντο, που παίζουν με τους ηχοσωλήνες και συμβολίζει τους 7 κύριους πλανήτες. Αμέσως μετά ακούγεται η λούπα με την ηλεκτρονική μουσική και τα παιδιά παίζουν μαζί μ αυτήν ταυτόχρονά με τα όργανα και με το σώμα τους, αποδίδοντας έτσι την ουράνια αρμονία.
Όλο το κομμάτι χτίστηκε πάνω στις ιδέες των παιδιών μάθημα προς μάθημα και στον τρόπο που αποτυπώθηκαν αυτές πάνω στο σώμα τους. Κάθε ομάδα δούλεψε πάνω στο ήδη υπάρχον υλικό έτσι όπως αυτό είχε χτιστεί από τους προηγούμενους.
Οι διδαχτικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν ήταν
- η εισήγηση από μέρους μου σε όλα τα θεωρητικά στοιχεία (νότες, ήχους πλανητών, όργανα, κτλ.)
-η συζήτηση για όλες τις τεχνικές και πρακτικές λεπτομέρειες
-οι ερωταποκρίσεις (μαιευτική μέθοδος) όπου τα παιδιά πολλές φορές έκαναν την ερώτηση και έφταναν μόνα τους στο συμπέρασμα
-ο καταιγισμός ιδεών (brainstorming) όπου τα παιδιά ενθαρρύνθηκαν-υποκινήθηκαν να εκφράσουν ελεύθερα και αυθόρμητα τις ιδέες τους
-οι ομάδες εργασίας όπου τα παιδιά συνεργάστηκαν χωρισμένα σε επιμέρους ομάδες αλλά και όλα μαζί
-η πρακτική άσκηση γιατί με αυτήν τη δράση, τα παιδιά συνέδεσαν τη θεωρία με την πράξη
-η επίδειξη.
Τα παιδιά παρουσίασαν το αποτέλεσμα της δουλειάς τους σε ημερίδα που διοργάνωσε το playing with protons στο NOESIS(2016-17) και σε φεστιβάλ όπως το πανευρωπαϊκό παιδικό φεστιβάλ elephantastico(2016-17) , το φεστιβάλ της Κρατικής Ορχήστρας ΚΟΘ underground(2017-18),άνοιξαν το 10ο μαθητικό συνέδριο πληροφορικής στο NOESIS (2017-18) και παρουσίασαν το πρότζεκτ στο εκπαιδευτικό φόρουμ του Κρατικού Ωδείου «χορεύουμε?». (2017-18)
Βέβαια αυτό ήταν μονάχα ένα από τα πρότζεκτ που δουλεύτηκαν φέτος με την μουσική ομάδα. Η ορχήστρα αυτή έκανε κάποιες ιδιαίτερες διασκευές γνωστών κομματιών όπως, πχ η Συννεφούλα του Διονύση Σαββόπουλου χρησιμοποιώντας αποκλειστικά μουσικά όργανα από ανακυκλώσιμα υλικά. (2017-18)
Διασκεύασε επίσης τα παραδοσιακά Χριστουγεννιάτικα κάλαντα χρησιμοποιώντας και όλες τις μητρικές γλώσσες των παιδιών (Ρώσικα , Αλβανικά, Αρμένικα, Γεωργιανά, Βουλγάρικα), ηχογραφώντας για το 5ο πανελλήνιο φεστιβάλ μαθητικού ραδιοφώνου το κομμάτι «Οι Ραψωδοί των Χριστουγέννων». (2017-18)
Τραγούδησε και έπαιξε Χριστουγεννιάτικα κάλαντα στα Ελληνικά, στα Αλβανικά, στα Ρώσικα, στα Βουλγάρικα, και στα Ποντιακά και άναψε το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο σε εκδήλωση που έκανε ο Δήμος Κορδελιού, αλλά και στην πλατεία Αγ. Σοφίας στόλισε με γάλατα το δέντρο των γιατρών του κόσμου τραγουδώντας κάλαντα σε όλες τις γλώσσες.
Επίσης σε συνεργασία με ένα δημοτικό σχολείο στη Ναντ της Γαλλίας δημιούργησε ένα μουσικό λεξικό σε μορφή βίντεο όπου ακούγονται τα μουσικά όργανα σε όλες τις μητρικές γλώσσες των παιδιών αλλά και στα γαλλικά το οποίο θα παρουσιαστεί μέσα στο Μάιο στη γιορτή της πολυγλωσσίας που διοργανώνει ο Δήμος Θεσσαλονίκης.
