4ο Δημοτικό Σχολείο Τυρνάβου
Tο 4ο Δημοτικό Σχολείο Τυρνάβου είναι δωδεκαθέσιο και σε αυτό φοιτούν 250 μαθητές. Η σύσταση του πληθυσμού του σχολείου έχει αλλάξει δραματικά την τελευταία δεκαετία, καθώς τα τελευταία χρόνια φιλοξενεί μαθητές που προέρχονται από οικογένειες οικονομικών
Μπλάκου Θεοδώρα
Επικοινωνία με σχολείοΠριν την περιγραφή του σχεδιασμού της δράσης αξίζει να αναφερθούν κάποια στοιχεία που μας ώθησαν στην υλοποίηση της δράσης. Όπως ήδη αναφέρθηκε το 4ο Δημοτικό Σχολείο Τυρνάβου φιλοξενεί μαθητές που προέρχονται από πολύ διαφορετικά και ιδιαίτερα κοινωνικο-οικονομικά περιβάλλοντα. Οι μαθητές όλων των ομάδων έρχονται στο σχολείο καθημερινά κουβαλώντας εκτός από την τσάντα τους και κάποιες … παγιωμένες αντιλήψεις σχετικά με τους μαθητές των άλλων ομάδων (ο “Τσιγγάνος”, ο “Αλβανός”, ο “Ρουμάνος”, ο “Μπαλαμός”), οι οποίες οδηγούν σε απομόνωση και περιθωριοποίηση (όλων τελικά) αφού: 1) δεν δέχονται να έρθουν σε επαφή μεταξύ τους, να καθίσουν μαζί, να παίξουν, να μοιραστούν, 2) αισθάνονται ότι για να αποκτήσουν ταυτότητα μέσα στο σχολείο πρέπει να “υποδυθούν τους ρόλους” που περιγράφονται στα σενάρια των στερεότυπων αντιλήψεων που κυκλοφορούν στην αυλή του σχολείου (π.χ. οι “Αλβανοί ρίχνουν ξύλο”, οι “Τσιγγάνοι κλέβουν”).
Στην προσπάθειά μας να διαχειριστούμε αυτό το “πολυπολιτισμικό” περιβάλλον προχωρήσαμε αρχικά στην αξιολόγηση και την καταγραφή των αναγκών των μαθητών μας και στη συνέχεια στο σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός καινοτόμου και πρωτότυπου έργου με τον τίτλο «Να σκέφτεσαι τους άλλους …», που μεθοδολογικά βασίστηκε στις αρχές της Εμπειρικής/Συνεργατικής Μάθησης και στην Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Η καινοτομία: Οι βασικοί στόχοι του προγράμματος «Να σκέφτεσαι τους άλλους» υλοποιήθηκαν μέσα από δράσεις που κινήθηκαν σε τρία επίπεδα:
ΕΠΙΠΕΔΟ 1ο: επιμόρφωση, ενημέρωση και υποστήριξη των εκπαιδευτικών του σχολείου σε όλα τα στάδια του προγράμματος μέσα από:
Α. την ένταξη του σχολείου στο Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση (πρόγραμμα «Κι αν ήσουν εσύ;» σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες). Πρόγραμμα ευαισθητοποίησης της ευρύτερης εκπαιδευτικής κοινότητας στα ανθρώπινα δικαιώματα και σε θέματα προσφύγων με βιωματικές δραστηριότητες, τεχνικές θεάτρου και εκπαιδευτικού δράματος.
http://theatroedu.gr/el-
Β. Την υλοποίηση προγράμματος Erasmus+ (Βασική Δράση 1/ ΚΑ1, μαθησιακή κινητικότητα προσωπικού σχολικής εκπαίδευσης με τίτλο Fresh Ideas and Resources in Education) στα πλαίσια της οποίας εκπαιδευτικοί του σχολείου επιμορφωθήκαν σε τεχνικές ενσωμάτωσης παιδιών μειονοτήτων, προσφύγων στο σχολικό περιβάλλον και την καλλιέργεια της συναισθηματικής νοημοσύνης με δραστηριότητες στο χώρο του σχολείου
https://freshideasandresourcesineducation.wordpress.com/
http://www.larissanet.gr/2018/01/08/i-diefthynsi-protovathmias-ekpaidefsis-larisas-sto-programma-erasmus/
Γ. Την υλοποίηση στο σχολείο μας επιμορφωτικών σεμιναρίων και βιωματικών εργαστήριων με στόχο την ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων γενικότερα και δικαιωμάτων των προσφύγων και μειονοτήτων ειδικότερα, και την εξοικείωση με τη χρήση τεχνικών θεάτρου και εκπαιδευτικού δράματος
http://blogs.sch.gr/4dimtyrnavlar/2017/02/14/κι-αν-ήσουν-εσύ-σεμινάριο-για-εκπαιδε/
http://theatroedu.gr/el-gr/προγράμματα/2017κιανήσουνεσύ;/επιμόρφωση-σεμινάρια2017/2017_2_12τύρναβοςσ8.aspx
ΕΠΙΠΕΔΟ 2ο: ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των μαθητών του σχολείου: Οι δραστηριότητες υλοποιήθηκαν είτε μέσα στην τάξη συμπληρωματικά και υποστηρικτικά στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών, είτε στο πλαίσιο προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων (Πολιτιστικών Θεμάτων). Παράλληλα με τους εκπαιδευτικούς του σχολείου συνεργάστηκαν εμψυχωτές και παιδαγωγοί εκτός του σχολικού πλαισίου, δηλαδή σε δομές και δραστηριότητες μη τυπικής εκπαίδευση (για παράδειγμα ομάδα εμψυχωτών από το Συνεργείο Μουσικού Θεάτρου (ΣΜουΘ) στη Λάρισα, η υπεύθυνη των δομών ΔΥΕΠ για τους πρόσφυγες της Περιφέρειας Θεσσαλίας, Dr Δήμητρα Μακρή, κ.α.), δημιουργικά εργαστήρια και άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες.
Παραδείγματα Δραστηριοτήτων - Βασικοί άξονες του προγράμματος
1. Εκπαίδευση για τα ανθρώπινα δικαιώματα: καλλιέργεια κατανόησης και ενσυναίσθησης για τα άλλα ανθρώπινα όντα. Πρόσφυγες, μειονότητες, μετανάστες μέσα από παιχνίδια, βιωματικά σεμινάρια και χρήση εργαλείων όπως το Compassito.
http://blogs.sch.gr/4dimtyrnavlar/2018/03/17/μαθαίνουμε-τα-ανθρώπινα-δικαιώματα-π/
2. Ενότητα: anti-bullying: αναφορά σε όλα τα είδη εκφοβισμού, βιωματικό εργαστήρι, σύνθεση τραγουδιού, ηχογράφηση, δημιουργία βίντεο, συμμετοχή σε διαγωνισμό «Respect Diversity», άρθρα στη σχολική εφημερίδα
http://blogs.sch.gr/4dimtyrnavlar/2017/03/10/δράσεις-για-τη-μέρα-κατά-του-σχολικού-ε/
https://www.youtube.com/watch?v=cABHU-Kh9kk
https://paidis.com/2017/03/13/
3. Πρόγραμμα Erasmus+ KA2 «Διαφοροποιημένη διδασκαλία για διαφορετικές ομάδες μαθητών» (στόχοι: Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, συνεργασίας και κριτικής σκέψης διαφορετικών ομάδων μαθητών, εξοικείωση και αποδοχή των διαφορετικών τρόπων με τους οποίους σκέφτονται και μαθαίνουν οι άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένου και του ίδιου τους του εαυτού).
https://www.youtube.com/watch?v=a8498UWn29c
http://blogs.sch.gr/4dimtyrnavlar/2018/02/11/πρόγραμμα-erasmus-ka2-διαβάζοντας-τις-εικόνε/
https://twinspace.etwinning.net/53385/pages/page/352109
4. Θεματική σχολική εφημερίδα (τεύχος κατά του σχολικού εκφοβισμού, τεύχος/αφιέρωμα στους πρόσφυγες)
http://blogs.sch.gr/4dimtyrnavlar/2017/06/07/4th-press-stop-bullying/
5. Ενότητα: ψηφιακή δημιουργία: Συμμετοχή και πρώτο βραβείο σε διαγωνισμό ψηφιακής δημιουργίας. Οι μαθητές έγραψαν το σενάριο, σκηνοθέτησαν και βοήθησαν στο γύρισμα βίντεο με θέμα τους πρόσφυγες. H προβολή του βίντεο έγινε σε ομάδα μαθητών των ΔΥΕΠ Λάρισας και ακολούθησε συγκινητική συνάντησε και συνεργασία των μαθητών
https://www.youtube.com/watch?v=BmViQj-k6w0
http://blogs.sch.gr/4dimtyrnavlar/2017/05/02/948/
http://blogs.sch.gr/4dimtyrnavlar/2017/03/18/
6. Θεατρική παράσταση (έργο πρωτότυπο, δημιουργία των μαθητών με αποσπάσματα από κείμενα που μελέτησαν και ζωντανή μουσική). Το βίντεο της παράστασης/τελικό προϊόν του προγράμματος παρουσιάστηκε σαν καλή πρακτική σε διεθνή συνάντηση φορέων για το προσφυγικό ζήτημα, στη Μασσαλία, Ιούνιος 2017
http://blogs.sch.gr/4dimtyrnavlar/2017/06/06/να-σκέφτεσαι-τους-άλλους/
http://blogs.sch.gr/4dimtyrnavlar/2017/06/12/συμμετοχη-του-σχολειου-μασ-στο-θεατρι/
http://paidis.com/2017/06/07/παρασταση-για-τα-ανθρωπινα-δικαιωματ/
7. Μαθαίνω φιλοσοφώντας: Πρωτότυπη δράση, σε συνεργασία με μεταπτυχιακούς φοιτητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας όπου η σχολική τάξη μεταμορφώνεται σε χώρο ισότιμης ανταλλαγής απόψεων, σεβασμού όπου οι μαθητές φτάνουν στη γνώση με μη συμβατικούς τρόπους
http://blogs.sch.gr/4dimtyrnavlar/2017/12/17/μαθαίνουμε-φιλοσοφώντας/
8. Πρόσκληση ειδικών/συγγραφείς στο σχολείο: Βιωματικά εργαστήρια για μαθητές, συνεργασία με τις δομές ΔΥΕΠ της περιοχής μας
http://blogs.sch.gr/4dimtyrnavlar/2017/02/10/η-συγγραφεασ-ελενη-αναστασοπουλου-στ/
ΕΠΙΠΕΔΟ 3ο: εμπλοκή́ του ευρύτερου κοινωνικού́ πλαισίου του σχολείου (γονείς, γειτονικά σχολεία, τοπική κοινωνία) σε δράσεις δικτύωσης, ενημέρωσης και καλλιτεχνικής έκφρασης.
1. Ενημέρωση συλλόγου γονέων, τοπικής κοινωνίας με άρθρα σε τοπικές ιστοσελίδες ενημέρωσης και μέσα κοινωνικής δικτύωσης
2. Ενημέρωση της Δημοτικής Αρχής για τους στόχους του προγράμματος
3. Δημιουργία σχολικής εφημερίδας και διανομή της σε συμπολίτες μας ώστε να ενημερωθούν για το πρόγραμμα, τις δράσεις, τα αποτελέσματα
4. Ενημερωτική εκδήλωση στο Δημοτικό θέατρο της πόλης και παρουσίαση της παράστασης με τον τίτλο «Να σκέφτεσαι τους άλλους»
5. Ενημερωτική εκδήλωση για μαθητές και εκπαιδευτικούς γειτονικών σχολείων (Τύρναβος, Λάρισα, Τρίκαλα)
http://trikalacity.gr/ekdilosi/ki-isoun-esy-theatriko-scholiko-festival-savvato-sta-trikala/
http://blogs.sch.gr/4dimtyrnavlar/2017/06/07/4th-press-stop-bullying/
http://blogs.sch.gr/4dimtyrnavlar/2017/06/06/να-σκέφτεσαι-τους-άλλους/
Η συμμετοχή, τα αποτελέσματα των δράσεων και οι τελικές αξιολογήσεις δείχνουν ότι καταφέραμε: α) να ικανοποιήσουμε τις ιδιαίτερες και διαφοροποιημένες ανάγκες των μαθητών, β) να τους δώσουμε εμπειρίες και ευκαιρίες που ξεπερνούσαν τον αυλόγυρο του σχολείου, γ) να βελτιώσουμε την ακαδημαϊκή επίδοση τους ενισχύοντάς τους με δεξιότητες που μπορούν να τους ακολουθήσουν και στις επόμενες βαθμίδες της εκπαίδευσης και δ) να ενδυναμώσουμε την συνεργασία διαφορετικών ομάδων μαθητών μέσα στο σχολείο και ε) να κάνουμε μικρά βήματα προς την καλύτερη επικοινωνία με τις οικογένειες των μαθητών Ρομά.
Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίσαμε σε όλες τις φάσεις σχεδιασμού και υλοποίησης του προγράμματος ήταν το “άνοιγμα” της δράσης σε όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας (μαθητές, εκπαιδευτικοί και τοπική κοινωνία) και η ενεργή εμπλοκή όλων. Με πολλή εργασία, τη συνεχή ενημέρωση όλων και την κατάλληλη προβολή εντός και εκτός του σχολείου καταφέραμε την επίτευξη των στόχων που θέσαμε και κάποιων άλλων που δεν είχαμε φανταστεί ότι θα μπορούσαμε να κατακτήσουμε ώστε αρχικά είχαμε φοβηθεί να τους καταγράψουμε.
Αξίζει να αναφερθούμε: 1) στις συνεργασίες μεταξύ μαθητών διαφορετικών ηλικιακών ομάδων ή περιοθωριοποιημένων ομάδων στην αυλή του σχολείου, που γνωρίστηκαν και συναγωνίστηκαν για να επιτύχουν τους στόχους κάθε φάσης, 2) στην παρουσίαση, προβολή και βράβευση καλών πρακτικών που προέκυψαν από τις εργασίες σε μαθητικούς διαγωνισμούς, σε εθνικά και διεθνή παιδαγωγικά συνέδρια, 3) στην ενδυνάμωση της αυτοπεποίθησης των εκπαιδευτικών που εργάστηκαν στο πρόγραμμα και 4) στη δημιουργία και διάθεση (για μελλοντική χρήση) ενός ολοκληρωμένου πλαίσιου διδασκαλίας (π.χ. διδακτικών σεναρίων ή μεμονωμένων δραστηριοτήτων) που μπορεί να καλύψει πολύπλευρες διδακτικές ανάγκες κάτω από την "ομπρέλα" του αντικειμένου της Εκπαίδευσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα..
Τόσο στο στάδιο του σχεδιασμού όσο και κατά την υλοποίηση του προγράμματος συνεργαστήκαμε με φορείς και άτομα, “ειδικούς” στο αντικείμενο οι οποίοι στήριξαν και ενίσχυσαν την προσπάθειά μας με την τεχνογνωσία και την εμπειρία τους:
1. Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες
2. Περιφέρεια Θεσσαλίας
3. Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση
4. Δήμος Τυρνάβου
5. Δ/νση ΠΕ Λάρισας
6. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
7. Συνεργείο Μουσικού Θεάτρου Λάρισας (Σ.Μου.Θ)
8. Δομή ΔΥΕΠ – Λάρισα
9. Ε.Ε.Π.Ε.Κ. (Επιστημονική Ένωση για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας)
10. συγγραφείς όπως οι κυρίες Λίνα Μουσιώνη και Ελένη Αναστασοπούλου, ο σεναριογράφος κος Νίκος Απειρανθίτης
Τοπικά μέσα ενημέρωσης, ιστοσελίδες και ιστολόγια του Σχολείου, του Δήμου Τυρνάβου, των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, του Δικτύου για το Θέατρο στην εκπαίδευση, περιοδικές εκδόσεις των μαθητών του σχολείου και διανομή τους σε συμπολίτες
