Καλές πρακτικές

Ισότητα των φύλων: Η εκπαιδευτική παρέμβαση στα τμήματα Α3 και Γ΄ Ανθρωπιστικών Σπουδών του 11^ου ΓΕΛ Θεσσαλονίκης με θέμα «Οι μαθητές και οι μαθήτριες κρίνουν τις έμφυλες παραστάσεις στα εξώφυλλα των ελληνικών σχολικών βιβλίων και δρουν ως ενεργοί πολίτες»

Επιβλέπων εκπαιδευτικός: Άγγελος Χοτζίδης (ΠΕ 78-ΠΕ 02) - 11^ο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης – 18.4.2019

Ι. Περιγραφή της παρέμβασης

Κατά το σχολικό έτος 2018/19, τα 17 παιδιά του Τμήματος Α3 του 11^ου ΓΕΛ Θεσσαλονίκης, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή τους Άγγελου Χοτζίδη (ΠΕ 78 – ΠΕ 02), στα πλαίσια:

α΄. του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας με αντικείμενο τη σύνταξη επιστολής προς έναν δημόσιο φορέα (υπουργείο),

β΄. του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας με αντικείμενο «Τα φύλα στη Λογοτεχνία» και

γ΄. της δημιουργικής εργασίας (α΄ τετραμήνου με τη συμμετοχή επτά παιδιών) με θέμα: «Έμφυλες παραστάσεις στα εξώφυλλα των ελληνικών σχολικών βιβλίων» καθώς και

Τα  22 παιδιά του Τμήματος Γ΄ Ανθρωπιστικών Σπουδών του 11^ου ΓΕΛ Θεσσαλονίκης, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή τους Α. Χοτζίδη, στο πλαίσιο του μαθήματος της Κοινωνιολογίας, με αντικείμενα

α΄. την κατοχύρωση της ισότητας των φύλων τόσο από τον Ο.Η.Ε. (άρθρο 2 της Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα - 1948) όσο και από το Σύνταγμα της Ελλάδας (άρθρο 4 παρ. 1 και 2) και

β΄. το δικαίωμα για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας (άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος),

μελέτησαν τις έμφυλες παραστάσεις στα εξώφυλλα των ελληνικών σχολικών βιβλίων με σκοπό

α΄. τη σύνταξη αίτησης προς τον αρμόδιο φορέα (Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής) για την παύση της προβολής στερεοτυπικών προτύπων σε βάρος του γυναικείου φύλου στα εξώφυλλα ορισμένων βιβλίων καθώς και

β΄. την κοινοποίηση της αίτησης προς εθνικούς και διεθνείς φορείς, στην αρμοδιότητα των οποίων εμπίπτει το ζήτημα της ισότητας των φύλων.

Ο βασικός στόχος της παρέμβασης ήταν οι μαθήτριες και οι μαθητές να προσεγγίσουν ένα ζήτημα που τους αφορά άμεσα (έμφυλες παραστάσεις στα εξώφυλλα σχολικών βιβλίων) με κριτική σκέψη και, δρώντας ως ενεργοί πολίτες, να επιδιώξουν τη μεταβολή της υπάρχουσας κατάστασης, προκαλώντας με την αίτησή τους την επιθυμητή δράση από την πλευρά της δημόσιας διοίκησης, στο πλαίσιο της λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών.

ΙΙ. Βασικές δράσεις της παρέμβασης

Α. Έως την αποστολή της αίτησης προς το ΙΕΠ:

1. Τα παιδιά του Τμήματος Α3 και του Τμήματος Γ΄ Ανθρωπιστικών Σπουδών μελέτησαν τις έμφυλες παραστάσεις στα εξώφυλλα σχολικών βιβλίων (φωτογραφίες-παραστάσεις ανδρών και γυναικών καθώς και την αναφορά σε «Βιβλίο Μαθητή» ή «Βιβλίο Καθηγητή»). Από την έρευνα προέκυψε ότι σε τρία βιβλία της Γ΄ τάξης των ΓΕΛ και ΕΠΑΛ (Κοινωνιολογία, Ιστορία Κοινωνικών Επιστημών, Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων) προβάλλονται στερεοτυπικά πρότυπα σε βάρος του γυναικείου φύλου, στα οποία εκτίθενται κάθε χρόνο δεκάδες χιλιάδες μαθήτριες και μαθητές.
2. Τα επτά παιδιά του Α3, στο πλαίσιο της δημιουργικής εργασίας τους, συνέταξαν και διένειμαν ερωτηματολόγιο σε όλα τα παιδιά του σχολείου τους από το οποίο προέκυψε, μεταξύ άλλων, ότι το 76% των μαθητριών θεωρούν ότι η αναφορά σε «Βιβλίο Μαθητή» συντελεί σε μία συνειδητή μεταβίβαση και συντήρηση ενός ανδροκρατούμενου μοντέλου σκέψης και δράσης.
3. Τα παιδιά των δύο τμημάτων στις 13.3.2019 απέστειλαν επιστολή-αίτηση προς το ΙΕΠ με θέμα: «Τα άρθρα 4 και 5 του Συντάγματος και οι έμφυλες παραστάσεις στα εξώφυλλα των σχολικών βιβλίων». Με την αίτησή τους ζήτησαν, μεταξύ άλλων, την αναγραφή στα εξώφυλλα των σχολικών βιβλίων «Βιβλίο μαθητή-μαθήτριας» και την ύπαρξη φωτογραφιών/απεικόνιση ισάριθμων ανδρών και γυναικών.
4. Η επιστολή της 13.3.2019 κοινοποιήθηκε α΄. στην Προεδρία της Δημοκρατίας, β΄. στο Γραφείο του Πρωθυπουργού (Θεσσαλονίκη), γ΄. στο Γραφείου του Υπουργού Παιδείας, δ΄. στη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, ε΄. στον Συνήγορο του Παιδιού, στ΄. στην Ελληνική Εθνική Επιτροπή UNESCO και ζ΄. στο Τμήμα Γ΄ Ανθρωπιστικών Σπουδών 2 του 1^ου ΓΕΛ Επανομής.

Η κοινοποίηση στους ανωτέρω α΄. έως ε΄. αποδέκτες έγινε ώστε να ενημερωθούν σχετικά οι αρμόδιοι για το θέμα της ισότητας των φύλων φορείς της Ελληνικής Δημοκρατίας. Η κοινοποίηση προς την UNESCO έγινε επειδή ο οργανισμός αυτός παρακολουθεί το ζήτημα της ισότητας των φύλων στην εκπαίδευση, ενώ η κοινοποίηση προς τα παιδιά του 1^ου ΓΕΛ Επανομής έγινε επειδή αυτά είχαν αποστείλει, στο πλαίσιο του μαθήματος της Κοινωνιολογίας – διδάσκων Άγγελος Χοτζίδης, αντίστοιχη επιστολή-αίτηση προς το Υπουργείο Παιδείας στις 18.10.2018.

Β. Μετά την αποστολή της αίτησης προς το ΙΕΠ:

1. Στις 15.3.2019 τα 17 παιδιά του Τμήματος Α3, μαζί με τον κ. Χοτζίδη, επισκέφθηκαν το Γραφείο του Πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη για να ενημερωθούν για τη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και έλαβαν μέρος σε μία 40λεπτη σύσκεψη με τη σύμβουλο του Γραφείου κα Ρία Φελεκίδου. Από την ανταλλαγή απόψεων προέκυψε (από την κα Φελεκίδου) η ιδέα της πρότασης προς το Υπουργείο Παιδείας ενός πανελλαδικού μαθητικού διαγωνισμού σχεδιασμού εξωφύλλων για τα προαναφερθέντα τρία βιβλία.
2. Στις 26.3.2019 τα παιδιά των δύο τμημάτων έστειλαν επιστολή προς τον κ. Υπουργό Παιδείας προτείνοντας τη διενέργεια του ανωτέρω διαγωνισμού σχεδιασμού εξωφύλλων.
3. Στις 19.3.2019 η Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων (Υπουργείο Εσωτερικών), κα Φωτεινή Κούβελα, απέστειλε επιστολή στα παιδιά των δύο τμημάτων συγχαίροντάς τα για την πρωτοβουλία τους.
4. Στις 20.3.2019 εκ μέρους του Κύκλου Δικαιωμάτων του Παιδιού του Συνηγόρου του Πολίτη υποβλήθηκε προς το 11^ο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης αίτημα για επίσκεψη στελεχών της Ανεξάρτητης Αρχής στο σχολείο για να συζητήσουν με τα παιδιά του Τμήματος Α3. Το αίτημα έγινε δεκτό και η επίσκεψη θα πραγματοποιηθεί στις 8.5.2019.
5. Στις 22.3.2019 η Γραμματεία Βοηθού Συνηγόρου του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού απέστειλε εκ μέρους της Β. Συνηγόρου κας Κουφονικολάκου συγχαρητήρια επιστολή προς τα παιδιά των δύο τμημάτων για την πρωτοβουλία τους και δήλωσε ότι είναι στη διάθεσή τους για περαιτέρω συνεργασία, ανταλλαγή ιδεών και έκφραση προβληματισμών.
6. Στις 10.4.2019 το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), ύστερα από σχετική εντολή του Υπουργείου Παιδείας για διενέργεια Πανελλήνιου Μαθητικού Διαγωνισμού Σχεδιασμού Εξωφύλλων από το 11^ο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης, ζήτησε από το σχολείο να συντάξει σχετική προκήρυξη και να διοργανώσει τον διαγωνισμό.
7. Στις 17.4.2019 η Οργανωτική Επιτροπή με πρόεδρο τον διευθυντή του 11^ου ΓΕΛ και μέλη, μεταξύ άλλων, τον κ. Άγγελο Χοτζίδη και δύο μαθήτριες, απέστειλε στο ΙΕΠ το σχέδιο της προκήρυξης του Πανελλήνιου Διαγωνισμού με θέμα: «Εμείς, οι μαθήτριες και οι μαθητές, σχεδιάζουμε τα νέα εξώφυλλα των σχολικών βιβλίων». Σε αυτόν μπορούν να λάβουν μέρος μαθήτριες και μαθητές των Γυμνασίων, ΓΕΛ, ΕΠΑΛ, ΣΜΑΕ καθώς και των Διαπολιτισμικών, Μουσικών, Εκκλησιαστικών και Καλλιτεχνικών Σχολείων της Ελλάδας και της Ομογένειας. Τα παιδιά καλούνται να σχεδιάσουν νέα εξώφυλλα για ένα βιβλίο του Δημοτικού, ένα του Γυμνασίου και έξι του ΓΕΛ/ΕΠΑΛ. Ο διαγωνισμός προβλέπεται να διεξαχθεί τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2019. Στην Κριτική Επιτροπή συμμετέχουν τρία μέλη ΔΕΠ του ΑΠΘ, δύο γυναίκες εικαστικοί και δύο μαθήτριες του σχολείου.
8. Στις 24.4.2019 η Οργανωτική Επιτροπή υπέβαλε αίτημα προς τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων ώστε ο διαγωνισμός να τεθεί υπό την αιγίδα της ΓΓΙΦ και το αίτημα έγινε δεκτό.
9. Στις 7.5.2019 η Ειδική Επιστήμονας του Συνηγόρου του Πολίτη επισκέφθηκε το σχολείο και συζήτησε με τα παιδιά.

Όπως αναφέρεται πιο πάνω (Περιγραφή) οι συνεργασίες των παιδιών των δύο τμημάτων έγιναν/θα γίνουν με τις/τους εξής ομάδες / φορείς:

Α. Όλα τα παιδιά του 11ου ΓΕΛ (μέσω του ερωτηματολογίου)

Β. α΄. Με την Προεδρία της Δημοκρατίας, β΄. το Γραφείο του Πρωθυπουργού (Θεσσαλονίκη), γ΄. το Γραφείο του Υπουργού Παιδείας, δ΄. τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, ε΄. τον Συνήγορο του Παιδιού, στ΄. την Ελληνική Εθνική Επιτροπή UNESCO και ζ΄. το Τμήμα Γ΄ Ανθρωπιστικών Σπουδών 2 του 1^ου ΓΕΛ Επανομής, η΄. το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, θ. το Υπουργείο Πολιτισμού.

Γ. Με τα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς των Γυμνασίων και Λυκείων όλης της Ελλάδας και της Ομογένειας (μέσω του Πανελλήνιου Μαθητικού Διαγωνισμού Εξωφύλλων).

Ο ανωτέρω Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός του 11ου ΓΕΛ Θεσσαλονίκης με θέμα «Εμείς, οι μαθήτριες και οι μαθητές, σχεδιάζουμε τα νέα εξώφυλλα των σχολικών βιβλίων».