Σχέδια μαθήματος

Σύμφωνα με το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το νηπιαγωγείο (2003) και το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για το Νηπιαγωγείο (2014), το παιχνίδι αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας και κυρίαρχη δραστηριότητα για την μάθηση των παιδιών.

Ιδιαίτερα το παιχνίδι στην ύπαιθρο φαίνεται να αποτελεί τον ιδανικό χώρο για τα παιδιά, μιας και προσφέρει πολλαπλές ευκαιρίες δράσης και μάθησης, τα κινητοποιεί, καλλιεργεί την αυτενέργεια, ικανοποιεί τη φυσική περιέργεια, αναπτύσσει τη δημιουργικότητα και τη φαντασία. (Burriss & Burriss, 2011; Sussman & Gillman, 2007). Σύμφωνα με τον Decroly, είναι αδιανόητη η ύπαρξη του σχολείου μακριά από την ύπαιθρο. Πίστευε ότι εκεί μπορεί το παιδί να βρει τα πραγματικά ερεθίσματα που θα του προσελκύσουν το ενδιαφέρον, θα ενισχύσουν την τάση για παρατήρηση, θα το οδηγήσουν στη σκέψη και τον προβληματισμό, και θα του επιτρέψουν να ενεργοποιήσει και να αναπτύξει τις δυνατότητές του, να ενεργοποιήσει όλες τις αισθήσεις του (Desmet & Pourtois, 2000).

Στο νηπιαγωγείο μας τα 3 τελευταία χρόνια, εκμεταλλευόμενοι τη θέση του δίπλα στο περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου, εφαρμόζουμε ένα εναλλακτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, η οποία συνδυάζει το παιχνίδι, το φυσικό περιβάλλον και άλλες μαθησιακές περιοχές, όπως η μουσική, οι φυσικές επιστήμες έξω από τα όρια της σχολικής τάξης.

Μέσα από το παιχνίδι στη φύση ενεργοποιούνται όλες οι αισθήσεις, τα παιδιά αγγίζουν, μυρίζουν, βλέπουν και ακούν. Μουσικά παιχνίδια για την ανάπτυξη της ακουστικής προσοχής, ηχοϊστορίες με υλικά και ήχους του περιβάλλοντος, παιχνίδια σε κύκλο για τη δυναμική της ομάδας μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να νιώσουν καλύτερα τον εσωτερικό ρυθμό του σώματός τους, να βελτιώσουν την ακουστική τους ευαισθησία και να κατανοήσουν τη σύνδεση τους με τη φύση.

Η σύνδεση αυτή έχει ως αποτέλεσμα την αλλαγή της στάση των παιδιών απέναντι στο περιβάλλον, το σέβονται περισσότερο, θέλουν να το προστατεύσουν.

Όλα όσα νιώθουν και ζουν έξω στη φύση , μέσα από παιγνιώδεις και βιωματικές δραστηριότητες, μεταφέρονται και μέσα στην τάξη, δίνοντας έτσι την ευκαιρία να αξιοποιήσουμε τις εμπειρίες τους στο εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα!

Ιδιαίτερες δράσεις γίνανε σχετικά με τους ήχους της φύσης. Στην αρχή του προγράμματος τα παιδιά έβγαιναν στον εξωτερικό χώρο και ήταν ελεύθερα να παίξουν, να εξερευνήσουν και να παρατηρήσουν το φυσικό περιβάλλον. Η εκπαιδευτικός παρατηρούσε συνεχώς και συμμετείχε ενισχυτικά όταν το ζητούσαν τα παιδιά. Επίσης, φωτογράφιζε ή βιντεοσκοπούσε στιγμές του παιχνιδιού που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ερέθισμα για δημιουργία συζήτησης ή δράσης. Μετά από κάθε «εξόρμηση» ακολουθούσε συζήτηση για την εμπειρία τους. Με βάση αυτές τις εξωτερικές εμπειρίες και τις παρατηρήσεις των παιδιών οργανώθηκαν και πραγματοποιήθηκαν οι παιγνιώδεις μουσικές δράσεις.

Στις δραστηριότητες τα παιδιά συμμετείχαν τόσο ατομικά όσο και στην ολομέλεια και αφορούσαν παιχνίδια ακουστικής προσοχής και αντίληψης, διάκρισης ήχων, δημιουργίας ηχοϊστοριών με ηχογόνα αντικείμενα από τη φύση, ηρεμίας και συγκέντρωσης και φυσικά παιχνίδια συντονισμού και συνεργασίας για την ενίσχυση της ομάδας. Στο τέλος του προγράμματος η εκπαιδευτικός πήρε συνεντεύξεις από τα παιδιά για το πώς βίωσαν την όλη διαδικασία. Όλο το υλικό αναλύθηκε με τη μέθοδο ανάλυσης περιεχομένου για την εξαγωγή συμπερασμάτων.

Οι γονείς ήταν δίπλα μας και υποστήριξαν όλη τη δράση. Τα παιδιά βγαίναν έξω με όλες τις καιρικές συνθήκες , λαμβάνοντας πάντα τις απαραίτητες προφυλάξεις.

Παρόλα, όμως, τα πλεονεκτήματα που προσφέρουν οι δραστηριότητες στη φύση και σε εξωτερικούς χώρους γενικότερα, παρατηρείται ότι πολλοί εκπαιδευτικοί αποφεύγουν να δράσουν παιδαγωγικά έξω από τα όρια της τάξης. Αυτή η παιδαγωγική μας πρόταση ίσως ωθήσει κάποιους να το δοκιμάσουν!

Βιβλιογραφία:

Burriss, Κ., & Burriss, L. (2011). Outdoor Play and Learning: Policy and Practice1. International Journal of Education Policy and Leadership, 6(8), 1-12.

Desmet, H., & Pourtois, J.P. (2000). Ovide Decroly. Στο J. Houssaye, Δεκαπέντε παιδαγωγοί. Σταθμοί στην ιστορία της παιδαγωγικής σκέψης (Δ. Καρακατσάνη, μεταφρ., 171-187). Αθήνα: Μεταίχμιο.

Sussman, C., & Gillman, A. (2007). Building early childhood facilities. What states can do to create, supply and promote quality. National Institute for Early Education Research Preschool Policy Brief, 14, 1-12.

ΥΠ.Ε.Π.Θ. - Π.Ι. (2003). Διαθεματικό ενιαίο πλαίσιο προγραμμάτων σπουδών για το νηπιαγωγείο. Αθήνα: ΥΠ.Ε.Π.Θ. - Π.Ι., ΦΕΚ 304Β/13-03-2003.

ΥΠ.Π.Θ. - Ι.Ε.Π. (2014α). Οδηγός εκπαιδευτικού για το πρόγραμμα σπουδών του νηπιαγωγείου. Αθήνα: Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής – Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων.

ΥΠ.Π.Θ. - Ι.Ε.Π. (2014β). Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου - 1ο μέρος. Αθήνα: Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής.

Κυρίως με τους γονείς των παιδιών , που στήριξαν όλη τη δράση και συνέχισαν να συνεργάζονται μαζί μας για να δίνουμε ερεθίσματα στα παιδιά ακόμα και την περίοδο αναστολής των σχολείων