Το 2023, η ελίν στο πλαίσιο του προγράμματος Εταιρικής Υπευθυνότητάς της, «ώθηση», δημιούργησε ένα ολιστικό πρόγραμμα ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης για τις τοπικές κοινωνίες των ελληνικών νησιών, με στόχο την πρόληψη και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των θαλάσσιων ρυπάνσεων από καύσιμα και λιπαντικά. Η πρωτοβουλία υλοποιείται με επιτυχία εδώ και δύο συνεχόμενες χρονιές, σε συνεργασία με την Aegean Rebreath και το Δίκτυο Μπλε Δήμων, ενώ το 2025 έχει εισέλθει στον τρίτο χρόνο δράσης της.
Με βασικό μήνυμα ότι «Καμία πηγή ρύπανσης δεν είναι ασήμαντη», το πρόγραμμα ξεχωρίζει για την καινοτόμα και σφαιρική του προσέγγιση ως προς την αντιμετώπιση φαινομένων ρύπανσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος της χώρας. Η δομή του βασίζεται σε δύο πυλώνες: την ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των τοπικών κοινωνιών κατά των θαλάσσιων ρυπάνσεων, αλλά και την επιστημονική έρευνα για την ανάπτυξη στοχευμένων πολιτικών αντιμετώπισής τους.
Πυλώνας ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης
Στελέχη της ελίν, με εμπειρία στη διαχείριση περιστατικών ρύπανσης, μαζί με εκπροσώπους από την Aegean Rebreath, επισκέπτονται νησιά του Δικτύου Μπλε Δήμων, προκειμένου να πραγματοποιήσουν εκπαιδευτικές συναντήσεις με τους επαγγελματίες αλιείς και τους εκπροσώπους των λιμενικών ταμείων, όπου μοιράζονται πολύτιμες γνώσεις για την προστασία του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Κατά τις επισκέψεις, η ελίν προσφέρει δωρεά ειδικών kits αντιρρυπαντικού εξοπλισμού σε κάθε έναν από τους δήμους των νησιών. Στόχος της δωρεάς της εταιρείας είναι να εφοδιάσει τις τοπικές αρχές και τους αλιείς των νησιών με τα απαραίτητα εργαλεία για να προλαμβάνουν και να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις θαλάσσιες ρυπάνσεις. Τα kits περιλαμβάνουν αντιρρυπαντικές πετσέτες και φράγματα, εξοπλισμό ατομικής προστασίας και υλικά για την ασφαλή αποθήκευση του χρησιμοποιημένου εξοπλισμού σε περίπτωση ρύπανσης.
Μέχρι σήμερα, έχουν πραγματοποιηθεί δράσεις σε 10 νησιά συνολικά (Σαντορίνη, Αλόννησος, Λευκάδα, Πόρος, Αμοργός, Πάρος, Αντίπαρος, Κέα, Νάξος, Κάσος), με την ενεργή συμμετοχή των δημοτικών αρχών και την άμεση ανταπόκριση των τοπικών κοινωνιών, οι οποίες αναγνώρισαν την αξία και τον θετικό αντίκτυπο της πρωτοβουλίας για το θαλάσσιο περιβάλλον.
Βασική καινοτομία του προγράμματος είναι ότι δεν αποτελεί απλά μία θεωρητική μεταφορά γνώσεων στους αλιείς και τα λιμενικά ταμεία αλλά μία ουσιαστική και πλήρη εκπαίδευσή τους που χωρίζεται σε δύο σκέλη, το θεωρητικό (ενημέρωση πάνω στους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης ενός περιστατικού ρύπανσης καθώς και πάνω στις συνέπειες του για το θαλάσσιο οικοσύστημα) και το πρακτικό (εκπαίδευση πάνω στον τρόπο χρήσης των εργαλείων του αντιρρυπαντικού εξοπλισμού).
Ουσιαστικά, η πρωτοποριακή αυτή πρωτοβουλία αγκαλιάζει από κάθε μεριά την πρόληψη και την αντιμετώπιση των φαινομένων ρύπανσης στις θάλασσες, προσφέροντας εργαλεία, τεχνολογίες υψηλών προδιαγραφών και πολύτιμες γνώσεις στις τοπικές κοινωνίες. Στόχος είναι να γίνουν οι ίδιες διαχειριστές και προστάτες του θαλάσσιου οικοσυστήματος, διαφυλάσσοντας την ομορφιά των τοπίων των νησιών για τις νέες γενιές.
Πυλώνας έρευνας
Το 2024, το πρόγραμμα ενισχύθηκε με την ένταξη του Marine Census, μιας ερευνητικής διαδικασίας για τη συστηματική καταγραφή και αξιολόγηση της θαλάσσιας ρύπανσης σε λιμένες της χώρας, μέσα από τη συλλογή και ανάλυση δειγμάτων θαλάσσιου νερού. Με τον τρόπο αυτό, η πρωτοβουλία προσεγγίζει ολιστικά το ζήτημα των θαλάσσιων ρυπάνσεων, παρέχοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα και κατανόηση των φαινομένων στις τοπικές κοινωνίες των νησιών. Παράλληλα, στο πλαίσιο αυτό, η ελίν προχώρησε σε δωρεά ενός τηλεκατευθυνόμενου υποβρύχιου οχήματος (RoV) στην Aegean Rebreath, με το οποίο επιτρέπει τη συλλογή δειγμάτων νερού και ιζημάτων, καθώς και την ανέλκυση διχτυών από το βυθό. Η ανάλυση και αξιολόγηση των δειγμάτων πραγματοποιείται από το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη ερευνητική πρακτική εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Τα αποτελέσματα αναμένεται να προσφέρουν μια σφαιρική εικόνα στις τοπικές κοινωνίες των ελληνικών νησιών, σε σχέση με την ποιότητα των υδάτων στους ελληνικούς λιμένες, αλλά και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη εξειδικευμένων πολιτικών πρόληψης και αντιμετώπισης των θαλάσσιων ρυπάνσεων.
Ήδη, μέσα στο 2024 έγιναν επισκέψεις σε 14 νησιά και συλλέχθηκαν 28 υδάτινα δείγματα προς έρευνα και οι επισκέψεις συνεχίζονται και το 2025. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε ορίστηκε από ερευνητές του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. και ευθυγραμμίζεται με τα ευρωπαϊκά πρωτόκολλα. Στην περίπτωση των ιζημάτων, ελέγχονται οι ποσότητες οργανικών ρύπων και μικροπλαστικών, ενώ στην περίπτωση του θαλασσινού νερού αναλύονται οι ποσότητες βαρέων μετάλλων (καδμίου, άνθρακα, χαλκού, νικελίου, μολύβδου, ψευδαργύρου).
