Καλές πρακτικές

Τα νησιά του Ν. Αιγαίου που συμμετέχουν στο ΔΙΚΤΥΟ είναι: Άνδρος, Αστυπάλαια, Ανάφη,  Κως, Πάρος, Νάξος, Ρόδος, Λέρος, Τήνος, Κάρπαθος, Σύρος, Σύμη, Φολέγανδρος.

Τα σχολεία που συμμετείχαν, αξιοποιήσαν εκπαιδευτικό υλικό για την εκπαίδευση των μαθητών διαμεσολαβητών, αφού πρώτα ενημερωθηκαν οι  συντονιστές- εκπαιδευτικοί για τον τρόπο και την μεθοδολογία που θα  ακολουθήσουν. Πρόκειται για μία διαδικασία κατά την οποία μαθήτριες και μαθητές, αφού εκπαιδευτούν από καθηγήτριες, καθηγητές τους που θα επιμορφωθούν σχετικά με αυτό το θέμα, διαμεσολαβούν σε μαθητικές συγκρούσεις.  

Η παρέμβασή τους γίνεται μόνο στις περιπτώσεις σύγκρουσης και όχι στις περιπτώσεις διδασκαλίας και μάθησης (π.χ. δεν είναι δουλειά των διαμεσολαβητών να διαχειριστούν μαθησιακές δυσκολίες των συμμαθητών τους ή δυσκολίες του εκπαιδευτικού την ώρα της διδασκαλίας).

  Η περίπτωση σύγκρουσης κατά την ώρα του μαθήματος είναι υπόθεση του εκπαιδευτικού και όχι των διαμεσολαβητών.

Οι μαθητές/ διαμεσολαβητές δε δρουν απομονωμένα. Έτσι το πρόγραμμα επιμόρφωσής τους θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και αντίστοιχο πρόγραμμα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών και ενημέρωσης των γονέων. Οι μαθητές/ διαμεσολαβητές χρειάζονται (ειδικά κατά τα πρώτα στάδια) συνεχή ενίσχυση και υποστήριξη, η οποία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την εμπλοκή των εκπαιδευτικών και των γονέων.

Επίσης η διαμεσολάβηση δεν απαλλάσσει τον ίδιο τον εκπαιδευτικό μέσα στην αίθουσα κατά τη διαδικασία διδασκαλίας και μάθησης. Προσφέρει όμως ένα παιδαγωγικό εργαλείο που βοηθάει στην ενίσχυση της συμμετοχής και της ευθύνης των μαθητών για την αντιμετώπιση των διαφόρων θεμάτων και που μειώνει τον αυταρχισμό και τη συνεχή προσφυγή σε ποινικοποίηση της συμπεριφοράς.

 Η μόνη διαμεσολάβηση για επίλυση των συγκρούσεων στα σχολεία σήμερα γίνεται από το Σύλλογο και από αυθόρμητους μεμονωμένους εκπαιδευτικούς ή μαθητές και παίρνει συνήθως τη μορφή των συμβουλών, των επιπλήξεων, του δικαστηρίου, της μονομερούς συγγνώμης ή της τιμωρίας. Ως χώρος δε χρησιμοποιείται το «γραφείο», ο διάδρομος ή η αυλή του σχολείου. Αυτά σημαίνουν, εκτός των άλλων, κοινοποίηση της σύγκρουσης (παρερμηνείες, χλευασμοί, κουτσομπολιά, κτλ.), ταπείνωση του μαθητή και διατήρηση των σχέσεων επιβολής και εξουσίας. Όμως, μετά από μια διαχείριση, οι δύο συγκρουόμενοι πρέπει να νιώθουν κερδισμένοι.

Η ανάληψη της διαμεσολάβησης από τους ίδιους τους μαθητές προσφέρεται εκτός των άλλων, γιατί οι μαθητές αποδέχονται και εμπιστεύονται περισσότερο ένα συμμαθητή τους παρά έναν εκπαιδευτικό. Επίσης το ειδικό απομονωμένο δωμάτιο, ως προϋπόθεση της διαμεσολάβησης, συμβάλλει στην εχεμύθεια και ηρεμία, απαραίτητα συγκείμενα για διαχείριση της σύγκρουσης.

Θα ήταν χρήσιμο να επιλεγούν στο επίπεδο του τμήματος οι μαθητές που θα συμμετάσχουν στα εργαστήρια (συνήθως είναι ένα αγόρι και ένα κορίτσι οι οποίοι είναι αποδεκτοί από τους περισσότερους συμμαθητές τους).

Η αναγκαία επιμόρφωση ενός μαθητή/ διαμεσολαβητή θα πρέπει να τον καταστήσει ικανό να βοηθήσει στην διευκρίνιση του θέματος που πρέπει να λυθεί και στην επίτευξη συμφωνίας χωρίς να διατυπώνει τις δικές του προτάσεις, τηρώντας στάση που να εμπνέει ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Ο διαμεσολαβητής δε δικάζει! Αυτό σημαίνει ότι η επιμόρφωσή του τον έχει καταστήσει ικανό να αναγνωρίζει τα συναισθήματα (ιδιαίτερα του θυμού) στους συμμαθητές, να αποδέχεται τη διαφορετικότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα και να έχει άριστες δεξιότητες ενεργητικής ακρόασης. Η κατάληξη της επιμόρφωσής του είναι η εφαρμογή των βημάτων που πρέπει να ακολουθηθούν σε μια διαμεσολάβηση.

Οι μαθητές/ διαμεσολαβητές δε δρουν απομονωμένα. Έτσι το πρόγραμμα επιμόρφωσής τους θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και αντίστοιχο πρόγραμμα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών και γονέων. Οι μαθητές/ διαμεσολαβητές χρειάζονται (ειδικά κατά τα πρώτα στάδια) συνεχή ενίσχυση και υποστήριξη, η οποία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την εμπλοκή των εκπαιδευτικών και των γονέων.

Το πρόγραμμα επιμόρφωσης των μαθητών περιλαμβάνει 10 διώρες συνεδρίες:

Α. Γνωριμία και κτίσιμο ομάδας

Β. Προσμονές – Πλαίσιο αξιών

Γ. Διαφορετικότητα, αποδοχή, ενσυναίσθηση

Δ. Θέματα ταυτότητας και αλλαγής

Ε. Έκφραση συναισθημάτων, θυμός και διαχείρισή του

ΣΤ. Ενεργητική ακρόαση

Ζ. Είδη συγκρούσεων και διαχείρισή τους

Η. Διαδικασία διαμεσολάβησης

Θ. Προσομοίωση διαμεσολάβησης

Ι. Αξιολόγηση

Η επιμόρφωση εκπαιδευτικών που εκπαιδεύσαν τους μαθητές διαμεσολαβητές έγινε μέσω του ΣΣΝ Ν. Κυκλάδων. Για τις ανάγκες της επιμόρφωσης και λόγω της νησιωτικότητας αξιοποιήθηκε η εξ αποστάσεως σύγχρονη και ασύγχρονη τηλεκπαίδευση μέσω MOODLE με την τεχνική υποστήριξη από το ΚΕΠΛΗΝΕΤ Κυκλάδων. Μέσα από την πλατφόρμα υπάρχει και η δυνατότητα τηλεδιασκέψεων με όλα τα σχολεία, ή εναλλακτικά ανά ομάδες σχολείων με τους συντονιστές του προγράμματος.

 1ο ΣΤΑΔΙΟ: ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ

Α) ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

• Συνέρχεται μία ομάδα από 2-3 εθελοντές εκπαιδευτικούς, κατά προτίμηση διαφόρων ειδικοτήτων, οι οποίοι (αν όχι όλοι, τουλάχιστον ο ένας απαραίτητα) είναι εκπαιδευμένοι στις βιωματικές μεθόδους και την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία καθώς και στη μέθοδο και τις τεχνικές της διαμεσολάβησης. Αυτοί θα αναλάβουν την εκπαίδευση της ομάδας των μαθητών-διαμεσολαβητών.
• Γίνεται κατανομή ρόλων και αρμοδιοτήτων: Ο ένας θα έχει το ρόλο του συντονιστή και οι υπόλοιποι του συν-συντονιστή. Ο ρόλος του συντονιστή είναι:

Β) ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ-ΓΟΝΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥΣ

Απαραίτητο είναι να ενημερωθούν επίσημα εκπαιδευτικοί, γονείς, αλλά και το βοηθητικό προσωπικό του σχολείου για το Πρόγραμμα, τις δυνατότητες και τα όριά του, για να αποφευχθούν τυχόν παρανοήσεις και βρει το Πρόγραμμα υποστηρικτές, ώστε να είναι πιο αποτελεσματικό

Γ) ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ

• Συμβουλευτικός Σταθμός Νέων
• Συνήγορος του Παιδιού
• Κέντρα Πρόληψης
• Κοινωνικές Υπηρεσίες
• ΚΙΝΗΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ - Ε.Π.Α.

Δ) ΑΙΤΗΣΕΙΣ ΜΕΛΩΝ-ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΗΛΩΣΗ ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ

• Πρόσκληση ενδιαφέροντος
• Διανομή αιτήσεων στους ενδιαφερόμενους μαθητές.
• Οι ενδιαφερόμενοι μαθητές συμπληρώνουν τις αιτήσεις και οι γονείς ή κηδεμόνες υπογράφουν ότι επιτρέπουν στα παιδιά τους να συμμετέχουν στην ομάδα των Ομότιμων Διαμεσολαβητών.

Ε) ΕΓΚΡΙΣΗ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

• Σε ατομικές συναντήσεις με τους υπεύθυνους του προγράμματος διερευνώνται τα κίνητρα των μαθητών που θέλουν να συμμετάσχουν
• Τους δίνεται να υπογράψουν ένα κείμενο σχετικά με τους όρους συμμετοχής: Ορίζεται ο τόπος και ο χρόνος των συναντήσεων ( η αίθουσα, η ημέρα, η ώρα, η διάρκεια και ο αριθμός των συναντήσεων όλης της χρονιάς) και οι υποχρεώσεις μελών:  Αν κάποιος απουσιάσει να το δηλώνει στο συντονιστή. Τα κινητά παραμένουν κλειστά στην τσάντα. Δεν φέρνουμε στην αίθουσα φαγητά-αναψυκτικά. Κανονικά δε βγαίνουμε για τουαλέτα και νερό, παρά μόνο σε πολύ πιεστικό πρόβλημα. Τακτοποιούμε την αίθουσα πριν φύγουμε. Ο συντονιστής είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία και τις δραστηριότητες της ομάδας. Σε περίπτωση απουσίας του τον αντικαθιστά ο συν-συντονιστής.

ΣΤ) ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ

• Για την διερεύνηση των αναγκών-στάσεων και συμπεριφορών, αλλά και την αξιολόγηση του προγράμματος

Ζ) ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ-ΕΝΤΥΠΩΝ

1) Έντυπα:

• Αιτήσεις για συμμετοχή στην ομάδα
• Όροι συμμετοχής στην ομάδα
• Υπεύθυνες δηλώσεις κηδεμόνων
• Χρονοδιάγραμμα-Θέματα
• Προ-ερωτηματολόγιο και Μετα-ερωτηματολόγιο για όλους τους μαθητές με στόχο τη διερεύνηση αλλαγής στάσεων και συμπεριφορών των μαθητών πριν και μετά το πέρας του προγράμματος
• Ερωτηματολόγιο αξιολόγησης (που συμπληρώνεται στο τέλος της χρονιάς ) από τους διαμεσολαβητές
• Ερωτηματολόγιο αξιολόγησης (που συμπληρώνεται στο τέλος της χρονιάς) από τους διαμεσολαβούμενους
• Αιτήσεις για Διαμεσολάβηση (προαιρετικά)
• Κείμενα Συμφωνιών
• Κείμενο του Διαμεσολαβητή
• Φύλλο Αξιολόγησης του Διαμεσολαβητή ( που συμπληρώνεται κατά τη διάρκεια ή και μετά από κάθε Διαμεσολάβηση από τους παρατηρητές που έλαβαν μέρος).

Για πληροφορίες μπορείτε να απευθύνεστε στον κ. Μιλτιάδη Σακελλαρίου, Υπεύθυνο του ΣΣΝ Ν. Κυκλάδων, στα τηλέφωνα 22810-86249, 6972204356 καθώς και ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: [email protected]